Obrigada Mozambique (ή αλλιώς η Ευρώπη σε ευχαριστεί Αφρική για τη γη σου)

To όγδοο ταξίδι στην Αφρική σε διάστημα 4 ετών. Και κάθε φορά η ανυπομονησία και οι προσδοκίες είναι σα να είναι το πρώτο.

Σε λιγότερο από 24 ώρες πετάμε για Maputo, Μοζαμβίκη, στη χώρα των τεράστιων αντιθέσεων. Μια χώρα με τεράστιο φυσικό πλούτο, μία από τις 10 ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες ταυτόχρονα όμως με ένα από τα χαμηλότερα κατά κεφαλήν ΑΕΠ του κόσμου (ο μέσος όρος (!) δεν ξεπερνάει τα $2 την ημέρα) και κατάταξη στη θέση 184 από τις 187 χώρες του κόσμου, στην τρίτη θέση δηλαδή από το τέλος, στο HDI (Human Development Index).

Η κλασσική ιστορία λοιπόν της Μαύρης Ηπείρου: ξένοι αποικιοκράτες, δουλεία, εκμετάλλευση, κατοχή, απελευθέρωση, εμφύλιος, και ξανά εκμετάλλευση… Σήμερα, ίσως συμβαίνει η χειρότερη μορφή δουλείας – χειρότερη γιατί είναι καλυμμένη από το façade της «σύγχρονης επιχειρηματικής δραστηριότητας».

Στη Μοζαμβίκη το 75% του πληθυσμού είναι μικροκαλλιεργητές. Μικροκαλλιεργητής στην Αφρική σημαίνει ότι έχω ένα χωραφάκι 2χ3, παράγω λίγες ντομάτες, ή καλαμπόκι, ή κασσάβα και προσπαθώ με αυτά τα λίγα να ταΐσω την πολυπληθή οικογένειά μου και να βγάλω και ένα μικρό, πολύ μικρό εισόδημα πουλώντας το περίσσευμα στις τοπικές αγορές. Στη Μοζαμβίκη, όπως και σε πολλές άλλες αφρικανικές χώρες, οι άνθρωποι δεν έχουν δικαίωμα στην ιδιοκτησία, δεν έχουν τίτλους, με αποτέλεσμα ο οποιοσδήποτε να μπορεί να εκμεταλλεύεται τη γη τους με όποιον τρόπο θεωρεί καλύτερο. Στη Μοζαμβίκη λοιπόν τα τελευταία 6 χρόνια γίνεται το Μεγάλο Πλιάτσικο.

Η χώρα ξεπουλιέται στον μεγαλύτερο χρηματοδότη – με την ευλογία φυσικά της κυβέρνησης – για διάφορους λόγους: σε μεγάλες πολυεθνικές για την παραγωγή βιοκαυσίμων που αναζητά η Ευρώπη για καύσιμο κίνησης, για υλοτομία, για εξορύξεις μετάλλων αλλά και σε ιδιώτες για μεγάλες τουριστικές μονάδες. Οι μόνοι που «πληρώνουν» τελικά τον λογαριασμό είναι οι φτωχοί: χάνουν τη γη τους, χάνουν το λιγοστό εισόδημα, χάνουν οποιαδήποτε ελπίδα για το μέλλον. Αυτή είναι η αρπαγή γης που συμβαίνει σήμερα στην Αφρική.

Το 2007 μόνο αρπάχθηκαν 50,000 στρέμματα γης (το 1/7 της καλλιεργήσιμης γης της χώρας) και η κυβέρνηση της Μοζαμβίκης έχει χαρακτηρίσει ακόμα 400,000 στρέμματα ως «αξιοποιήσιμα για καλλιέργεια βιοκαυσίμων (περισσότερο από το 50% της συνολικής έκτασης της χώρας!). Το τίμημα; Στις περισσότερες περιπτώσεις $1 για κάθε στρέμμα. Τσάμπα…. Για να μπορούμε να κινούμε εμείς τα αυτοκίνητά μας στην Ευρώπη φθηνότερα και αποδοτικότερα, οι πιο φτωχοί των φτωχών στην Αφρική χάνουν τη γη και τη ζωή τους.

Έλληνες Ανάδοχοι σε προηγούμενο ταξίδι στην Κένυα

Στη Μοζαμβίκη ταξιδεύουμε 23 Ανάδοχοι της ActionAid Ελλάδος. Θα μείνουμε συνολικά 10 μέρες σε μία κοινότητα που λέγεται Manhica και στηρίζεται από το τοπικό γραφείο της ActionAid. Θα ζήσουμε με τους κατοίκους, θα ακούσουμε τις ιστορίες τους, θα μάθουμε πώς μια μεγάλη πολυεθνική εταιρία παραγωγής ζαχαροκάλαμου συμφώνησε το 2008 με την κυβέρνηση της Μοζαμβίκης να της παραχωρηθεί ένα μεγάλο μέρος της γης τους, πώς 100 οικογένειες (500 άνθρωποι δηλαδή) εκδιώχθηκαν χωρίς αποζημίωση. Θέλουμε να καταγράψουμε αυτή την αδικία και να κάνουμε τις φωνές τους να ακουστούν. Θα δούμε όμως και την αλλαγή: πώς μέσω μίας εκστρατείας που οργάνωσε η ActionAid στην περιοχή κατάφεραν να κερδίσουν τελικά λίγη από τη δικαιοσύνη που άρμοζε και κάποια αποζημίωση.

Πάντα λέω, και το έχω δει στην πράξη, ότι στον κόσμο αυτό όλοι είμαστε ένα. Είμαστε μέρος ενός μεγαλύτερου συνόλου, απόλυτα αλληλένδετου και αλληλοεξαρτώμενου. Δεν πιστεύω στους διαχωρισμούς και στις ταμπέλες, δεν υπάρχει εμείς και εκείνοι. Πιστεύω στους ενεργούς πολίτες που διαμαρτύρονται δημιουργικά, σκέφτονται συλλογικά και προσπαθούν να κάνουν τον κόσμο γύρω τους λίγο καλύτερο. Σε εκείνους που προσπαθούν να διεκδικήσουν για τους ίδιους αλλά και για εκείνους που οι φωνές τους χάνονται στην πολύβουη καθημερινότητα τα αυτονόητα: τροφή, νερό, εκπαίδευση, αξιοπρέπεια.

Ευελπιστούμε να γυρίσουμε με πολλές δυνατές φωνές από τη Μοζαμβίκη…