20/07/2018 ημέρα Παρασκευή. Τελευταίες στιγμές από το πιο όμορφο όνειρο που είχε γίνει πλέον πραγματικότητα. Μια από τις τελευταίες κουβέντες με τον αδελφό Γιώργο έξω από μία τσιμεντοαχυρένια καλύβα στην κοινότητα Μασίνγκα στο Μαλάουι έμελλε να είναι ίσως η πιο συγκινητική στιγμή της ζωής μου.

Ήταν τόσο όμορφη η παρέα όλων των παιδιών, ήταν τόσο συγκινητικό αυτό το υπέροχο ταξίδι, τόσο μοναδικό που δεν ήθελα να χάσω στιγμή. Ήθελα να το ζήσω όσο πιο έντονα αυτό το όνειρο.

H παρέα του Γιώργου και όλων των παιδιών ήταν ένας τέλειος συνδυασμός για να απολαύσεις αμέτρητες εικόνες που πλέον κάθε δευτερόλεπτο που περνούσε σε στιγματίζανε όλο και περισσότερο. Σου ηρεμούσαν τη ψυχή σου. Σε έκαναν να αναρωτηθείς, αυτοί είναι χαρούμενοι, εσύ γιατί δεν είσαι; Τα έχεις όλα και δεν είσαι! Μήπως δεν τα χρειάζεσαι;

Ξαφνικά δύο παιδιά (τους έκοβα κάπου 20-22 χρονών) της κοινότητας ξεπρόβαλαν από την πίσω πλευρά του σπιτιού ακολουθώντας μία πορεία που τους έφερε μπροστά μας. Όταν αυτά τα παιδιά βρέθηκαν σε απόσταση γύρω στα δυο μέτρα από εμάς εγώ και ο Γιώργος προσέξαμε πόσο ταλαιπωρημένα ήτανε τα παπούτσια που φορούσανε. Αν μπορώ να τα ονομάσω παπούτσια. Σκισμένα, λερωμένα που λείπανε κομμάτια από πάνω τους. Σε άθλια κατάσταση. Εντάξει, ήταν ένα συχνό φαινόμενο των τελευταίων ημερών. Οι πλείστοι ήτανε ξυπόλυτοι. «Πόσο τυχεροί».

Ο ήλιος ξεπρόβαλε από τον μουντό ουρανό που είχαμε από το πρωί. Η λάμψη του απορρόφησε κάθε σύννεφο που βρισκότανε γύρω του. Έβγαλα κι εγώ τα παπούτσια μου. Ένιωσα τη ζεστασιά της γης στο κορμί μου. Τα γυμνά μου πόδια ήταν πλέον ένα με το χώμα της κοινότητας Μασίνγκα. Η φωτιά που ένιωθα μέσα μου από το χώμα αυτής της υπέροχης ηπείρου είχε απώτερο σκοπό να κατακτήσει τη ψυχή μου. Ήταν μία άνιση μάχη. Η πιο όμορφη μάχη που έχασα και που κανένας δεν μπορεί να την κερδίσει…

Αυτό το χώμα ρε παιδί μου έχει κάτι ιδιαίτερο. Κάτι ανεξήγητο. Δεν μπορώ να το προσδιορίσω και ούτε υπάρχουνε οι λέξεις για να το εκφράσω. Από την πρώτη στιγμή που θα πατήσεις το πόδι σου σε οποιαδήποτε χώρα αυτής της μοναδικής ηπείρου, πάει τέλειωσε. Είσαι άλλος άνθρωπος. Όλα έχουνε αλλάξει μέσα σου. Κάθε φορά που θα γίνεσαι ένα με τις μυρωδιές της, τον φυσικό της πλούτο, θα νιώθεις τη ζεστασιά του κόσμου της και θα αντικρίζεις τα πιο όμορφα και αληθινά χαμόγελα, τίποτα μέσα σου δεν θα είναι το ίδιο. Θα νιώθεις κάτι μέσα σου σιγά σιγά να σιγοβράζει. Θα νιώθεις περίεργα όμορφα. Μια εφορία θα σε κατακλύσει. Συναισθήματα  που ποτέ σου δεν ένιωσες θα αγγίξουνε την ψυχή σου. Ναι θα πονέσεις με πολλές εικόνες της. Θα προβληματιστείς και θα χαθείς στο έλεος των σκέψεων σου για πολύ καιρό ακόμη μετά το ταξίδι.  Ο εσωτερικός σου κόσμος πλέον θα είναι πιο πλήρης. Πιο γαλήνιος. Η ζωή σου θα αλλάξει και η ψυχή σου πάντα θα βρίσκεται κάπου ανάμεσα σε αυτές τις υπέροχες στιγμές που θα ζήσεις. Ένα κομμάτι της ψυχής σου πάντα θα ανήκει εκεί. Ίσως ακουστεί υπερβολικό αυτό που θα πω είναι η αλήθεια.

Προσωπικά εγώ όσο βρισκόμουνα σε αυτήν την υπέροχη φτωχή σε υλικά αγαθά αλλά πλούσια πνευματικά κοινότητα ένιωθα ότι άνηκα εκεί. Σαν σπίτι μου. Δεν ήθελα να τελειώσει ποτέ αυτό το ταξίδι και είμαι σίγουρος ότι ένα τέτοιο εθελοντικό ταξίδι με την ActionAid θα το κάνω ακόμη αρκετές φορές στην ζωή μου. Το ίδιο και εσύ γιατί όπως είχε πει και ο Νέλσον Μαντέλα: «Η φτώχεια δεν συμβαίνει τυχαία.  Η σκλαβιά και το απαρτχάιντ είναι ανθρώπινο δημιούργημα. Και μπορεί να εξαλειφτεί μόνο με τη δράση και την κινητοποίηση του κόσμου». 

Φωτογραφίες: Γιώργος Δόνιος

Η πρώτη δυνατή στιγμή που έζησα στην ActionAid ήταν το πρώτο μου ταξίδι στην Αιθιοπία. Η επίσκεψή μου στη Νάζαρεθ, την κοινότητα με την οποία ξεκίνησε το πρόγραμμα Αναδοχής το 1998, υποστηριζόμενο από τους πρώτους 800 Έλληνες αναδόχους. Επισκέφτηκα τη Νάζαρεθ 10 χρόνια μετά, το 2008, και αυτά που είδα με τα μάτια μου και άκουσα από τους ίδιους τους ανθρώπους δεν θα τα ξεχάσω ποτέ. Δεν ήταν απλά το σχολείο, η κλινική, τα έργα υποδομής. Ήταν η μεταμόρφωση μιας ολόκληρης κοινότητας. 

«Δέκα χρόνια πριν, έπεφτα να κοιμηθώ το βράδυ πάντα πεινασμένη και το πρωί που ξυπνούσα έβλεπα τη ζωή μου σαν άλλο ένα 24ωρο στο οποίο πρέπει να καταφέρω να επιβιώσω… Σήμερα, έχω αυτό το εστιατόριο, ο άντρας μου έχει ταξί (τουκ-τουκ), τα παιδιά μας πάνε σχολείο, έχουμε λογαριασμό στην τράπεζα, κάνουμε αποταμιεύσεις και όνειρα!».  

Αυτά ήταν τα λόγια μιας από τις πρώτες γυναίκες που συμμετείχαν στα προγράμματα ενδυνάμωσης, αποταμίευσης και μικροπιστώσεων της ActionAid. Όταν επισκέφτηκα τη Νάζαρεθ, η ένωση που είχαν δημιουργήσει 1114 συνεταιρισμοί γυναικών είχε αποκτήσει ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο και το είχε μετατρέψει σε εμπορικό κέντρο για να στεγάσει τις δραστηριότητες και τις επιχειρήσεις τους. Λίγες μέρες αφότου έφυγα το εμπορικό κέντρο εγκαινιάστηκε με το όνομα «Φυλακή της Φτώχειας» και έγινε η αρχή της αντίστροφης μέτρησης για την παρουσία της ActionAid εκεί. Αυτή είναι η ομορφότερη στιγμή για μένα και πιστεύω για κάθε ανάδοχο. Η στιγμή που αποχωρούμε από μια κοινότητα γιατί οι άνθρωποι δεν μας χρειάζονται πια…

Η δεύτερη δυνατή στιγμή ήταν η επίσκεψη στη Σενεγάλη. Εκεί πήγα με την ακριβώς αντίθετη αφορμή: να επισκεφτώ μια κοινότητα στο ξεκίνημά της, πριν καν αναζητήσει αναδόχους για υποστήριξη. Ταξίδεψα, λοιπόν, μέχρι το Μπακέλ, ένα από τα πιο απομακρυσμένα και απομονωμένα μέρη της Σενεγάλης, όπου επιβεβαίωσα δύο πράγματα τα οποία μέχρι τότε είχα διαβάσει μόνο στα χαρτιά:

• Η ActionAid πηγαίνει εκεί που δεν πάει κανείς, στις πιο δυσπρόσιτες και περιθωριοποιημένες κοινότητες του κόσμου
• Το έργο που υλοποιούμε δεν το αποφασίζουμε εμείς, αλλά οι ίδιοι οι άνθρωποι για τους οποίους προορίζεται, κι αυτό επιτυγχάνεται μέσα από μια συμμετοχική μεθοδολογία που πάνω από όλα σέβεται την αξιοπρέπεια των ανθρώπων.

Το ταξίδι μου στη Σενεγάλη μου αποκάλυψε, όμως, και μια άλλη διάσταση της δουλειάς μας. Εκείνη την εποχή μου άρεσε πολύ να χρησιμοποιώ το γνωμικό που λέει «Δώσε ένα ψάρι σε έναν άνθρωπο και θα τον ταΐσεις για μια μέρα. Μάθε του να ψαρεύει και θα τον ταΐσεις για μια ζωή» για να υπογραμμίζω τη σημασία που έχει η εκπαίδευση και η ενδυνάμωση στη βελτίωση της ζωής των ανθρώπων. Εξακολουθώ να το πιστεύω αλλά στη Σενεγάλη κατάλαβα πως αυτό δεν είναι πάντα αρκετό, αφού συχνά αυτό που λείπει από τους ανθρώπους δεν είναι η γνώση και οι ικανότητες, αλλά το δικαίωμα να τις χρησιμοποιήσουν. Στη Σενεγάλη, γνώρισα πολλούς ψαράδες που ήξεραν μια χαρά να ψαρεύουν. Αυτό που τους στερούσαν και δυστυχώς συνεχίζουν ακόμη να τους στερούν είναι το δικαίωμά τους να το πράξουν.

Εδώ και πολλά χρόνια, οι θάλασσες της Σενεγάλης λεηλατούνται από Ευρωπαϊκές και Ασιατικές αλιευτικές εταιρείες. Τεράστια αλιευτικά σκάφη ψαρεύουν στα χωρικά ύδατα ρημάζοντας τον ωκεανό και καταδικάζοντας εκατομμύρια ανθρώπους στην πείνα. Με τις νεο-αποικιοκρατικές μεθόδους που ονομάζονται εμπορικές συμφωνίες, οι Ευρωπαίοι νομιμοποιούμε τη λεηλασία της θάλασσας και την εκμετάλλευση του φυσικού τους πλούτου, κλέβοντας τη ζωή και το μέλλον εκατομμυρίων ανθρώπων για το κέρδος μεγάλων εταιριών και προς όφελος της δικής μας κατανάλωσης. Κι όταν οι ψαράδες της Σενεγάλης παίρνουν απελπισμένοι τις πιρόγες τους και ταξιδεύουν ως τη Μεσόγειο αναζητώντας μια καλύτερη τύχη, εμείς πάλι τους κλείνουμε τις πόρτες… Αυτό κατάλαβα, λοιπόν, στη Σενεγάλη: η φτώχεια είναι το προϊόν της αδικίας, υπάρχει ένα νήμα που τη συνδέει με το τοπικό, το εθνικό και το παγκόσμιο και μόνο όταν δουλεύουμε και στα τρία αυτά επίπεδα μπορούμε να φέρουμε την αλλαγή.

Μιλώντας για το τοπικό και το εθνικό έρχομαι στην τρίτη για μένα σημαντική στιγμή στην ActionAid, η οποία ήταν η στιγμή που την εμπειρία 45 ετών σε 45 χώρες του κόσμου τη μεταφέραμε στην Ελλάδα. Ήταν 4 χρόνια πριν όταν πήραμε την πρωτοβουλία να φέρουμε και στη χώρα μας το δοκιμασμένο σε όλο τον κόσμο μοντέλο των μικροπιστώσεων ιδρύοντας την Action Finance Initiative και όταν πέρυσι εγκαινιάσαμε το Επίκεντρο, στον Κολωνό. Η καρδιά μας τώρα χτυπά εκεί, στο κέντρο της Αθήνας, σε μια γειτονιά που χτυπήθηκε από την κρίση, όπου παιδιά, έφηβοι, ενήλικες που ανήκουν σε ευάλωτες οικογένειες χαμηλού εισοδήματος αξιοποιούν τις δωρεάν υπηρεσίες ενός χώρου που φιλοδοξεί να αποτελέσει τον πυρήνα αλλαγής για ολόκληρη την τοπική κοινότητα.

Κοινό στοιχείο όλων των παρεμβάσεων στον κόσμο και στην Ελλάδα, που κάνει την ActionAid να ξεχωρίζει κι εμένα υπερήφανο να την υπηρετώ είναι ένα: ο σεβασμός στην αξιοπρέπεια και η εμπιστοσύνη στη δύναμη των ανθρώπων!

Κοιτώντας μπροστά, απέναντι σε μια κουλτούρα και ένα σύστημα που μας θέλει απαθείς και αδιάφορους, θα συνεχίσουμε να αντιστεκόμαστε, να εκπαιδεύουμε και να κινητοποιούμε τους πολίτες ώστε να γίνονται οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές της αλλαγής. Στην ActionAid αυτό το κάνουμε προωθώντας τον εθελοντισμό, συνεχίζοντας να δουλεύουμε με μαθητές και εκπαιδευτικούς, πιέζοντας για ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα χτίσει μια κοινωνία ενεργών παγκόσμιων πολιτών που θα εναντιώνεται σε κάθε μορφή αδικίας.

Η ActionAid συμπληρώνει φέτος 20 χρόνια στην Ελλάδα και διοργανώνει ένα τριήμερο δράσεων με τίτλο «Γίνε η αλλαγή!» 18- 20 Οκτωβρίου. Δείτε περισσότερα εδώ

Photo credits: ActionAid

Πόσο έξοχα περίεργη είναι η φύση του ανθρώπου;

Αν κάποιος αρχίσει μια αναδρομή στις καθοριστικές επιλογές που τον οδήγησαν στη «στάση» που είναι σήμερα, αν συνδέσει προς τα πίσω τις κουκίδες της ζωής του που τον στιγμάτισαν με υποδόριο τρόπο, τότε αίφνης μπορεί να του αποκαλυφθεί ένα σχήμα, ένα πεπρωμένο μοτίβο που εξηγεί περισσότερα για αυτόν, από ότι ο ίδιος μπορεί να αναλύσει.

Πριν από 20 ακριβώς χρόνια, τον Οκτώβριο του 1998, σε ένα γωνιακό καφέ της Great Queen Street στο κέντρο του Λονδίνου, παρατηρούσα διεισδυτικά τον πρωϊνό ήλιο που για πρώτη φορά έλαμπε περισσότερο μέσα μου απ’ότι έξω. Κι αυτό διότι για πρώτη φορά, μετά από μια πολύμηνη περίοδο οριακών επιλογών, επιδιώξεων που ξεπερνούσαν το «βάθος» μου και επίμονης, αγωνιώδους προσπάθειας, είχα καταφέρει να είμαι μέλος μια ακαδημαϊκής κοινότητας που πάντα ονειρευόμουν. Έχασκε το βλέμμα μου στα πληθωρικά Βικτωριανά κτήρια απέναντι, τα οποία προσέδιδαν σκηνική μεγαλοπρέπεια στην ευτυχία μου. Πλημμύριζα από αυτό το πτητικό αίσθημα χαράς και αυτοεκπλήρωσης που συνοδεύει κάθε κατάκτηση και μαζί, σου αποκαλύπτει ένα μέρος της μελλοντικής σου ταυτότητας. Ήταν μία από αυτές τις στιγμές που έχεις τη βεβαιότητα ότι καταγράφεις μια μελλοντική σου ανάμνηση.

Την ίδια ακριβώς περίοδο, σε ένα επάλληλο κοσμικό κύκλο, μια επίσης παράτολμη επιδίωξη είχε αρχίσει να ευοδώνεται. Μια μικρή ομάδα ανθρώπων, με πίστη στα αξιακά αντανακλαστικά της ελληνικής κοινωνίας, επέλεξε να της συστήσει μια νέα εκδοχή αλληλεγγύης. Ένα μοντέλο ενδυνάμωσης των φτωχότερων από τους φτωχούς, το οποίο προσέφερε διέξοδο και αυτονομία, πέρα από την πρόσκαιρη ανακούφιση της φιλανθρωπίας και τη ρηχή ελεημοσύνη. Ενάντια, τότε, σε κάθε δυσοίωνη πρόβλεψη και σε καθε πιθανότητα, η ActionAid Ελλάδας –και μετέπειτα και Κύπρου- άρχισε να συσπειρώνει γύρω από τις «κοινότητες» του έργου της, την πιο ζωηρή, πολυσυλλεκτική και συναμά σιωπηλή κοινότητα των συμπολιτών μας, οι οποίοι θεωρούν την αλληλεγγύη χρέος προσωπικό και όχι ιδιότητα. Είναι αυτοί, οι καθημερινοί «ορθοστάτες» της κοινωνικής συνοχής, που επιλέγουν να στερούνται ακόμη, προκειμένου να προσφέρουν μέρος της τύχης που αυτοί αξιώθηκαν σε άλλους. Είναι αυτοί που σήμερα συγκροτούν τη σημαντικότερη ίσως κοινότητα που υποστήριξε η ActionAid στην Ελλάδα, ακριβώς διότι τους έδωσε πρόσβαση σε ένα ρόλο «ενεργού πολίτη», μακριά από τα ισχνά στερεότυπα και τους αποκλεισμούς που πολλές φορές συνοδεύουν τον όρο.

Αρκετά χρόνια μετά, οι επάλληλοι αυτοί κύκλοι άρχισαν να τέμνονται. Με έναν παρόμοιο τρόπο, με την ίδια ακριβώς αλληλουχία και μια ανάλογη διαδρομή, όπως τότε. Μετρημένος και κάπως ανασφαλής αρχικά, ξεκίνησα να έχω εμπλοκή ως ειδικό μέλος της επιτροπής που γνωμοδοτεί στο ΔΣ για θέματα διακυβέρνησης, κυρίως λόγω αναγνωρισμένης επαγγελματικής εξειδίκευσης και πείρας. Μετέπειτα ως μέλος της Γενικής Συνέλευσης και του ΔΣ, επιδεικνύοντας εφάμιλλη επιμονή και πίστη στη δύναμη του ρόλου και της οργάνωσης. Κι από τον Ιούνιο του 2017, ως Πρόεδρος του ΔΣ, παραλαμβάνοντας από μια εμπνευσμένη ιδρύτρια ένα γερά θεμελιωμένο πλέον οικοδόμημα, πρότυπο μη κυβερνητικής οργάνωσης που μέσα σε 20 χρόνια κατάφερε να αποτελεί το μέτρο του ήθους και της «αρχιτεκτονικής» που πρέπει να διέπει τη δομή και λειτουργία μια σύγχρονης ΜΚΟ. Έκτοτε παρατηρώ τον ήλιο να αντανακλά πάνω σε σχολικές αίθουσες και συνεταιρισμούς γυναικών ανά τον πλανήτη και να θερμαίνει αγκαλιές αναδόχων με παιδιά και οικογένειες που άλλαξαν τη ζωή τους, επειδή αλλάξαμε εμείς πρώτα. Όπως άλλαξα κι εγώ, στο τελευταίο ταξίδι αναδοχής που συμμετείχα στη Ρουάντα, όταν η αγκαλιά της ανάδοχής μου Σεραφίνας, μαζί με το δειλό της χαμόγελο και βλέμμα, κατόρθωσαν να συμπυκνώσουν όλο το νόημα της ανθρώπινης ενότητας, της ατομικής μου ευθύνης και το μεγαλείο που έχει το βίωμα της προσφοράς.

Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αλληλεγγύης στη Ρουάντα τον Φεβρουάριο του 2018

Το ίδιο ακριβώς βίωμα προσφοράς και συλλογικής ανάπτυξης επιδιώκουμε σε κάθε κοινότητα που υποστηρίζουμε, είτε αυτή βρίσκεται στην Ασία, στην Αφρική και τη Ν.Αμερική, είτε βρίσκεται στον Κολωνό, λίγο πιο κάτω από τις γραμμές του τρένου, το οποίο άρχισε εδώ κι ένα χρόνο να «περνά» πάλι για εκατοντάδες συμπολίτες μας που είχαν μείνει «πίσω», καθηλωμένοι στην απόγνωση και την παραίτηση της κρίσης, χωρίς προορισμό. Με το «ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ», το ολοκληρωμένο κέντρο κοινότητας που δημιουργήσαμε εδώ κι ένα χρόνο, μεταφέρουμε το ίδιο μοντέλο ενδυνάμωσης στους συμπολίτες μας που το έχουν περισσότερο ανάγκη, προσαρμοσμένο πάντα στις δικές τους προτεραιότητες και στόχους. Δίνοντας πρόσβαση σε υπηρεσίες υποστήριξης και πρωτοποριακά προγράμματα ανάπτυξης σε παιδιά κι ενήλικες όλων των ηλικιών, δημιουργούμε ουσιαστικά τις προϋποθέσεις για την αναζήτηση εναλλακτικών από τους ίδιους, με αυτονομία, αξιοπρέπεια και τη δύναμη που σου προσφέρει η ανανεωμένη πίστη στον εαυτό σου. Κι αυτή είναι η πιο ουσιαστική και μεστή έννοια της αλληλεγγύης.

Επίκεντρο – Πρόγραμμα “Ζω μαζί με την τέχνη” για παιδιά

Αυτή ακριβώς τη βαθιά ανθρώπινη ανάγκη εγγύτητας και στήριξης στον διπλανό μας -όπου κι αν αυτός βρίσκεται- χρειάζεται να την υπερασπιστούμε όλοι με παρρησία. Δε μπορεί μόνο να χλευάζεται και να λοιδωρείται. Δε νοείται στις μέρες μας να συστέλεται αυτός που επιλέγει να προσφέρει με οποιοδήποτε τρόπο και όχι ο επικριτής του που μόνο αμφισβητεί. Η αλληλεγύη δε χωρά αποκλεισμούς, παρά μόνο συμπράξεις. Κι αυτές είναι εφικτές μέσα από την επίμονη προσπάθεια όλων μας να κατακτήσουμε το ανέφικτο. Αυτό είναι το μοτίβο που μας συνδέει όλους με αυτή την οργάνωση. Είναι η πίστη στη δύναμη του καθενός από εμάς να ανατρέψει το κλάσμα της αδικίας που του αναλογεί. Είναι αυτή η συλλογική χαρά που νιώθουμε όταν παρατηρούμε τον «ήλιο» να λάμπει για περισσότερους. Είναι αυτή η σπάνια συγκίνηση και περηφάνια που σου δίνει η γνήσια προσφορά. Αυτή τη συγκίνηση των υποστηρικτών της ActionAid  οφείλω να υπερασπιστώ κι εγώ μέσα από το ρόλο μου στα χρόνια που θα μου δοθούν, δίνοντάς τους ακόμη περισσότερους λόγους να είναι υπερήφανοι που είναι ενεργά μέλη αυτής της υπέροχης κοινότητας.

Έχει περάσει λίγος καιρός από το τελευταίο μου ταξίδι στην Αφρική. Κάθε φορά που ταξιδεύω εκεί τα συναισθήματα που γεννιούνται μέσα μου δεν μπορούν να περιγράφουν με λόγια. Είναι συναισθήματα που σε κάνουν να ζεις το απόλυτο, το μοναδικό, που δίνουν νόημα στη ζωή σου και σε γεμίζουν μέχρι τα βάθη της ψυχής.

Είκοσι τέσσερις φίλοι, Ανάδοχοι της Actionaid, ξεκινήσαμε αυτό το ταξίδι με την προσδοκία να ζήσουμε την κάθε στιγμή. Ένα ταξίδι τελείως διαφορετικό και ξεχωριστό από τα προηγούμενα ταξίδια αλληλεγγύης, στο νησί Mafia της Τανζανίας.

Ένα ταξίδι ενσωμάτωσης σε ένα κόσμο διαφορετικό από τον δικό μας. Ένα ταξίδι που γίνεσαι ένα με την οικογένεια που σε φιλοξενεί, μπαίνεις στο σπίτι τους, στην καθημερινότητα τους και ακόμη κι αν δε μιλάς την ίδια γλώσσα, γίνεσαι μέρος της ζωής τους ανακαλύπτοντας τους πιο όμορφους κώδικες επικοινωνίας.

Συνταξιδιώτισσα στο ταξίδι, η φίλη μου η Ράνια, με την οποία μοιραστήκαμε πολλές στιγμές αφού θα μέναμε μαζί στο σπίτι που θα μας φιλοξενούσαν. Φτάνοντας στο εξωτικό νησί, Mafia, μας περίμεναν οι οικογένειες. Μία στιγμή αρκετά έντονη, βλέμματα αμηχανίας αλλά και χαράς. Η λάμψη στα μάτια της Victorias, της γυναίκας που μας φιλοξένησε, κρατώντας ένα χαρτί με τα ονόματά μας ήταν η πιο όμορφη υποδοχή. Μια γυναίκα άγνωστη, που όμως δε μπορούσε να κρύψει την ανυπομονησία της για εμάς.

Οι πρώτες στιγμές στο σπίτι της, με την οικογένειά της, τα παιδιά και τους φίλους της είναι στιγμές χαραγμένες στο μυαλό μου. Δυνατές εικόνες που θα με συντροφεύουν για πάντα.

Η Victoria, είναι 45 χρονών και έχει τέσσερις κόρες. Ζει μαζί με τη μικρότερη κόρη της, τη Ρεβέκκα, 9 χρονών, ένα παιδί που έχει όνειρα και προσδοκίες για ένα καλύτερο μέλλον. Ονειρεύεται να γίνει δασκάλα και να κάνει ταξίδια για να γνωρίσει τον κόσμο. Τις αρέσει να παίζει με τα υπόλοιπα παιδιά στη γειτονιά και να χορεύει.

Η Victoria εργάζεται σε ένα ξενοδοχείο της περιοχής, πλένοντας ρούχα, με αρκετά χαμηλό εισόδημα. Το πιο συγκινητικό είναι ότι αυτές τις μέρες, πήρε άδεια για να είναι μαζί μας και να μπορεί να μας φροντίσει. Το σπίτι της είναι χτισμένο από τσιμεντόλιθους και λάσπη, έχοντας μόνο τα απαραίτητα. Μας είχε ετοιμάσει το δωμάτιό μας, ένα κρεβάτι με μία κουνουπιέρα. Τα δωμάτια δεν είχαν πόρτες, όμως η Victoria, είχε φροντίσει λίγο πριν φτάσουμε στο νησί να τοποθετήσει μία πόρτα για εμάς. Μικρές κινήσεις που δε φεύγουν εύκολα από το μυαλό μου. Στα παράθυρα δεν υπήρχε τζάμι, μόνο ένα ύφασμα που χρησίμευε για κουρτίνα. Ήταν πράγματι το πιο ωραίο δωμάτιο που είχα μείνει, γιατί η ζεστασιά του ήταν πιο όμορφη απ’όλες τις ανέσεις που θα μας παρείχαν κάπου αλλού.

Η αμηχανία της πρώτης στιγμής δεν άργησε να φύγει. Καθίσαμε στο σαλόνι και προσπαθήσαμε να επικοινωνήσουμε με τα λίγα αγγλικά που καταλάβαινε και τη βοήθεια της μεγάλης κόρης της, η οποία μας επισκέπτονταν καθημερινά. Μας μίλησε για τη ζωή της, για την καθημερινότητα και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει. Το ενδιαφέρον της, για εμάς, ήταν αρκετά έντονο. Ρωτούσε και ήθελε να μάθει και για τη δική μας οικογένεια, τις δικές μας συνήθειες. Με φωτογραφίες που είχαμε φέρει προσπαθήσαμε να την φέρουμε πιο κοντά στη δική μας αλήθεια, στη δική μας καθημερινότητα και έμοιαζε να ταξιδεύει με χαρά πολύ μακριά.

Το φαγητό ετοιμαζόταν γύρω στις 6 το απόγευμα, το μοναδικό γεύμα της ημέρας. Δε μπορώ να ξεχάσω τη χαρά της όταν της λέγαμε πόσο νόστιμο είναι και την απορία στο βλέμμα της όταν της ζητούσαμε να την βοηθήσουμε στις δουλειές του σπιτιού. Ξυπνούσαμε νωρίς το πρωί. Κάποιοι από εμάς ακολουθούσαν τους άνδρες της οικογένειας για ψάρεμα ή στα χωράφια, άλλοι έμεναν στο σπίτι σκουπίζοντας, πλένοντας, μαγειρεύοντας και άλλοι
κουβαλούσαν νερό. Ήταν κάτι ελάχιστο σε σχέση με όσα κατάφεραν να μας δώσουν οι άνθρωποι αυτοί.

Κάθε απόγευμα η αυλή γέμιζε με χαρούμενα παιδικά προσωπάκια. Ατελείωτες στιγμές γέλιου και παιχνιδιού με τα μπαλόνια και τις μπάλες που τους είχαμε φέρει. Δε θα ξεχάσω τα παιχνίδια που παίζαμε όλοι μαζί το βράδυ κάτω από το φως του φεγγαριού και με το ελάχιστο φως των κεριών, τον χορό και τα τραγούδια της μικρής Ρεβέκκας, τις αγκαλιές και τα γέλια που μας έκαναν να συνειδητοποιήσουμε ακόμα πιο πολύ, πόσο ίδιοι τελικά είμαστε. Προσπαθώ να μη κάνω συγκρίσεις με τη ζωή μου, για να καταφέρω να ζήσω όσο πιο έντονα τη κάθε στιγμή.

Δε θα ξεχάσω την όμορφη οικογένεια του ανιψιού της, του Αλί που κάθε βράδυ ερχόταν στο σπίτι για να περάσουμε χρόνο μαζί. Η λέξη “ευχαριστώ”, μία λέξη που χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητα μας αρκετά συχνά, άρχισε να αποκτάει νόημα, χαραγμένη πλέον στη ψυχή μας.

Κάθε μεσημέρι συναντιόμασταν με την ομάδα στο σχολείο του χωριού ,όλοι αρκετά ενθουσιασμένοι και συγκινημένοι για να μοιραστούμε στιγμές που περνούσαμε με τις οικογένειες. Οι λέξεις δύσκολα έβγαιναν από μέσα μας. Ο καθένας είχε να διηγηθεί κάτι το διαφορετικό, κάτι το μοναδικό. Στο ψαροχώρι οι άνθρωποι μας κοιτούσαν στα μάτια και μας ζητούσαν συμβουλές για το πως μπορούν να προχωρήσουν στην ζωή τους. Η Ανθούσα και η
Στέλλα, βοηθώντας την οικογένεια τους, πουλούσαν τις νόστιμες τοπικές πίτες που έφτιαχναν μαζί τους.

Η τελευταία συνάντηση ήταν διαφορετική. Η μέρα του αποχωρισμού είχε φτάσει και τώρα ήμασταν όλοι μαζί με μερικούς ανθρώπους από τις οικογένειες μας. Περιέγραφαν με χαρά πόσο ευτυχισμένοι ήταν που μας φιλοξένησαν κάτι που ως τότε δεν είχαν ξανά κάνει και δεν το είχαν ζήσει ποτέ.

Μπορούσαμε να μιλάμε ώρες, αλλά έπρεπε να επισκεφτούμε διάφορες κοινότητες που με τη βοήθεια της ActionAid είχαν δημιουργήσει συνεταιρισμούς για να καλυτερέψουν τη ζωή τους, μαθαίνοντας τους να ψαρεύουν, δίνοντας τους μία βάρκα και τον απαραίτητο εξοπλισμό για να κάνουν την δουλειά τους ευκολότερη. 

Ο αποχωρισμός ήταν δύσκολος και η συγκίνηση πολύ μεγάλη. Η Victoria μας χάρισε πανέμορφα, χρωματιστά παρεό για να μας ευχαριστήσει. H μικρή Ρεβέκκα μετά από λίγη ώρα, είχε φύγει από τον χώρο που ήμασταν μαζεμένοι, χωρίς να μας χαιρετήσει. Ήταν αρκετά στεναχωρημένη και συγκινημένη.

Εύχομαι και ελπίζω να βρεθώ πάλι στο όμορφο Utende, να σφίξω στην αγκαλιά μου όλους αυτούς τους υπέροχους ανθρώπους που με έβαλαν στο σπίτι τους, κάτι που δύσκολα θα κάναμε εμείς με έναν άνθρωπο τελείως άγνωστο, μοιράστηκαν το πιο γλυκό γεύμα και το πιο όμορφο δωμάτιο. Μια μεγάλη αγκαλιά, ένα χαμόγελο, ένα βλέμμα γεμάτο ελπίδα ήταν αρκετά να μας κάνουν να νομίζουμε ότι γνωριζόμαστε χρόνια.

Επιστρέφοντας στο καθημερινό πρόγραμμα, το μυαλό μου και η ψυχή μου θα ταξιδεύει στο πανέμορφο σπίτι της Βικτώρια, της Ρεβέκκα, της Μερίνα και του Τζόν.

Όταν γυρνάω από την Αφρική το βλέμμα μου αλλάζει, γίνεται πιο θολό, πιο υγρό αλλά ταυτόχρονα πιο ήρεμο, πιο γεμάτο. Οι άνθρωποι που γνώρισα, άνθρωποι με ελπίδα, όνειρα αλλά και ευτυχισμένοι, ξέγνοιαστοι είναι η οικογένεια μου. Μία οικογένεια που ζει σ’ ένα μακρινό νησί και θα ανυπομονώ να έρθει η στιγμή που θα τους συναντήσω ξανά. Κι όπως λέει και ο φίλος μου ο Χρήστος, η βαλίτσα που παίρνουμε επιστρέφοντας πίσω είναι γεμάτη με δυνατές εικόνες, έντονες αναμνήσεις, παιδικά χαμόγελα, συναισθήματα και αμέτρητες ιστορίες.

Ευχαριστώ την ActionAid, που με βοήθησε να κάνω αυτό το ταξίδι αλλά και τη Βικτώρια που μου έδωσε ότι πιο όμορφο μπορεί να σου δώσει κανείς, αγάπη. Κι αν δεν είστε ακόμα Aνάδοχοι σας παροτρύνω να γίνετε και να δείτε κι εσείς το έργο που κάνει η οργάνωση, αλλά και όλοι εμείς μαζί. Ο καθένας από εμάς μπορεί να αλλάξει τη ζωή κάποιων ανθρώπων, ή καλύτερα να τους βοηθήσει να μπορέσουν να αλλάξουν οι ίδιοι τη ζωή τους και να χτίσουν ένα καλύτερο μέλλον, με πιο γερά θεμέλια.

Το βράδυ της Ανάστασης περπατούσα στο δρόμο προς το σπίτι, όταν έσκασε δίπλα μου από το πουθενά μία κροτίδα. Ευτυχώς δεν έπαθα κάτι κακό, αλλά σίγουρα τρόμαξα. Φαντάσου να περπατάς ήρεμος και ξαφνικά να αισθάνεσαι ότι απειλείσαι και πρέπει να προστατευτείς. Ο φόβος και το ξάφνιασμα είναι οι πρώτες αντιδράσεις. Σε κάποιες περιπτώσεις, όμως, υπάρχουν άνθρωποι που κινδυνεύουν και δεν προλαβαίνουν ούτε να φοβηθούν ούτε να ξαφνιαστούν. Αυτό συμβαίνει από τις 30 Μαρτίου κι έπειτα στη Γάζα με αφορμή την επέτειο για την Ημέρα της Γης στην Παλαιστίνη.

Άμαχος πληθυσμός στο στόχαστρο

Η Ημέρα Γης αποτελεί μέρα μνήμης και αντίστασης για τα γεγονότα του 1976. Εκείνη τη χρονιά η Ισραηλινή Κυβέρνηση ανακοίνωσε πως θα έπαιρνε μεγάλα τμήματα γης από Άραβες πολίτες για να τα χρησιμοποιήσει. Η ανακοίνωση προκάλεσε γενικές απεργίες, αντιδράσεις και συγκρούσεις με τον ισραηλινό στρατό και την αστυνομία σε αραβικές πόλεις. Έξι Άραβες πολίτες σκοτώθηκαν, περίπου εκατό τραυματίστηκαν και χιλιάδες συνελήφθησαν. Έκτοτε η ημέρα τιμάται από Παλαιστινίους σε ολόκληρο τον κόσμο για έξι εβδομάδες, δηλαδή μέχρι τις 15 Μαϊου, την ημέρα της Νάκμπα που σημαίνει «καταστροφή» στα αραβικά και ανατρέχει στο 1948 και στο διωγμό των Παλαιστινίων από τη γη τους. Το 2018 συμπληρώνονται 70 χρόνια από τη Νάκμπα. 

Έφυγα για τις διακοπές του Πάσχα γνωρίζοντας ότι στους Αγίους τόπους μόνο ημέρες αγάπης δεν ήταν. Όταν επέστρεψα στο γραφείο και ξεκίνησα να διαβάζω μηνύματα και ειδήσεις, πληροφορήθηκα από συναδέλφους στην Παλαιστίνη ότι μέχρι τις 4 Απριλίου 10 άνθρωποι εκτελέστηκαν και πάνω από 1,300 τραυματίστηκαν καθώς διαδήλωναν σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Το μόνο τους όπλο ήταν η φωνή τους. Ήταν από εκείνους που δεν πρόλαβαν ούτε να ξαφνιαστούν ούτε να φοβηθούν μπροστά στην απειλή που παραδόξως είναι διαρκής και ξαφνική ταυτόχρονα. Από αυτή που ξέρεις ότι υπάρχει αλλά δεν ξέρεις πότε θα σε βρει. Εκείνους τους βρήκε όταν διαδήλωναν για τα δικαιώματά τους ξυπνώντας τον υπόλοιπο κόσμο από το λήθαργο των διακοπών. Πόσες παραβιάσεις δικαιωμάτων συμβαίνουν στον κόσμο όσο εμείς έχουμε στραμμένο το βλέμμα αλλού! Ανάμεσα στους τραυματίες βρέθηκαν περισσότερα από 150 παιδιά και ανάμεσα στους νεκρούς ήταν κάποιοι δημοσιογράφοι. 

Η διεθνής κοινότητα χαμένη μέσα στις εξελίξεις

Οι συγκρούσεις συνεχίζονται με την ισραηλινή πλευρά να μιλά για εξέγερση και τους διεθνείς οργανισμούς, όπως ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών να ζητούν ανεξάρτητες έρευνες και προστασία των αμάχων, όπως κάνουν πάντα. Ο κόσμος, όμως, συνεχίζει να συλλαμβάνεται. Η δεκαεξάχρονη Αχέντ Ταμίμι, η οποία καταδικάστηκε σε οκτώ μήνες φυλάκισης επειδή χαστούκισε έναν ισραηλινό στρατιώτη, αποτελεί μία από τους 6,000 Παλαιστινίους που βρίσκονται σε ισραηλινές φυλακές και τιμώνται κατά την ημέρα των Παλαιστινίων κρατουμένων στις 17 Απριλίου. 

Φαίνεται πως μέχρι τη Νάκμπα η κατάσταση δεν πρόκειται να αλλάξει. Είναι αλήθεια πως τα μέτωπα είναι πολλά και η ταχύτητα των εξελίξεων μεγάλη. Από τη Συρία στην Υεμένη, από την Υεμένη στη Γάζα και σε τόσα άλλα μέρη του κόσμου υπάρχει ένα κοινό χαρακτηριστικό: η ανάγκη προστασίας του ανθρώπου από όσους χρησιμοποιούν βία εναντίον τους με σκοπό να παράσχει δήθεν προστασία από έναν αόρατο εχθρό. Τίποτα δε θα αλλάξει όσο η διεθνής κοινότητα αδιαφορεί και όσο δεν αντιλαμβανόμαστε πως η γεωγραφική απόσταση δε μας κρατά μακριά από το πρόβλημα και δεν αποτελεί δικαιολογία για να σωπαίνουμε.

Έχουν περάσει δύο χρόνια από τις 20 Μαρτίου 2016, όταν δηλαδή ξεκίνησε η εφαρμογή της Κοινής Δήλωσης μεταξύ ΕΕ – Τουρκίας. Από τότε όλοι όσοι δεν θεωρούνταν πρόσφυγες ή όσοι δεν μπορούσαν να πάρουν άλλη ανθρωπιστική προστασία, θα επιστρέφονταν στην Τουρκία. Μέσα σ’ αυτά τα δύο χρόνια είδαμε, ακούσαμε και νιώσαμε πολλά. Για όσους παρακολουθούσαμε τις εξελίξεις  και εργαζόμασταν για τους πρόσφυγες, η Κοινή Δήλωση δεν ήταν έκπληξη.

Ο μεγάλος αριθμός των αφίξεων στα ελληνικά νησιά που έφτασαν τις 210.000 μόνο τον Οκτώβριο του 2015 και οι σχετικές συζητήσεις διεθνών οργανισμών και κρατών προμήνυαν ότι κάτι θα αλλάξει σημαντικά. Πολλές αλλαγές ήρθαν σταδιακά, με πρώτο το κλείσιμο των βορείων συνόρων στις 8 Μαρτίου 2016. Αφού είδαμε ανθρώπους να κοιμούνται στο λιμάνι της Λέσβου, ξαφνικά βλέπαμε σκηνές να στήνονται στις σιδηροδρομικές γραμμές της Ειδομένης. 

Η περίοδος εκείνη ήταν η αρχή της ενασχόλησής μου με το προσφυγικό με καθήκοντα ερευνητικά για τα ασυνόδευτα παιδιά. Σήμερα, αν θα έπρεπε να χωρέσω σε μια φράση αυτά τα δύο χρόνια, θα το έκανα χρησιμοποιώντας αυτό που είπε ένας συνάδελφος με μεγάλη εμπειρία στο προσφυγικό που παρακολουθούσε στενά τα όσα συνέβαιναν: «Εφαρμόζουμε πολιτικές που σχεδιάστηκαν για να αποτύχουν…». Η Κοινή Δήλωση δεν συνοδεύτηκε ποτέ από ένα κατάλληλο σχεδιασμό εφαρμογής παρά μόνο από αποσπασματικές πρακτικές που δοκίμαζαν της αντοχές όλων μας. Φάνηκε πως κάνουμε μεγάλα βήματα χωρίς να αναλαμβάνουμε τις ανάλογες ευθύνες.

Δε θα ξεχάσω ποτέ τους κατοίκους των νησιών που έδειξαν στον κόσμο ότι αλληλεγγύη είναι να δίνεις τα ρούχα των παιδιών σου σε ανθρώπους που κατάφεραν να φτάσουν στη στεριά ζωντανοί και ταλαιπωρημένοι από το πιο μεγάλο ταξίδι της ζωής τους. Δε θα ξεχάσω ποτέ τα παιδιά που έπαιζαν ξυπόλυτα στις λάσπες και όσα, πολύ μακριά από τους γονείς τους, αναγκάστηκαν να μεγαλώσουν απότομα. Δε θα ξεχάσω τις γυναίκες στην ηλικία μου, που έχοντας ήδη τρία ή τέσσερα παιδιά, προσπαθούσαν να τα προστατεύσουν μένοντας για μήνες μέσα σε μια σκηνή camping. Όλα αυτά τα είδα να συμβαίνουν στη Λέσβο, στη Χίο και στη Σάμο, κάνοντάς με να αναρωτιέμαι σε ποιον έκανε τελικά καλό η Συμφωνία. Στους αιτούντες άσυλο; Στους κατοίκους των νησιών; Στα κράτη – μέλη της ΕΕ; Σε κανέναν;

Δεν ξέρουμε πόσες «επετείους» εφαρμογής της Κοινής Δήλωσης θα μνημονεύσουμε ακόμα. Ξέρουμε όμως ότι από την πρώτη στιγμή εφαρμογής της, δεν υπάρχει δρόμος γυρισμού. Οι συνέπειές της θα γίνονται αισθητές για πολλά χρόνια ακόμα. Βλέποντας τους αριθμούς των αφίξεων να αυξάνονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα και θλιβερά περιστατικά θανάτων στο Αιγαίο να επιβεβαιώνουν ότι η ανάγκη για μια καλύτερη ζωή δε θα πάψει να ωθεί τους ανθρώπους σε επικίνδυνα ταξίδια, το μόνο σίγουρο είναι ότι αν τα γεγονότα του 2015 επαναληφθούν, κανείς δεν θα έχει άλλοθι να πει ότι δε γνώριζε ή ότι δεν το περίμενε. 

Δες εδώ τις εξελίξεις που συντελέστηκαν αυτά τα 2 χρόνια και μάθε περισσότερα  για τη δράση μας μέχρι σήμερα για τους πρόσφυγες.

Μπορεί σήμερα να είναι η παγκόσμια ημέρα για τα δικαιώματα του παιδιού, όμως, στην ActionAid σε όλες τις περιοχές δράσης μας, δουλεύουμε κάθε μέρα για να τα υπερασπιστούμε και γι’ αυτό, μεταξύ άλλων πολλών δράσεων, έχουμε δημιουργήσει ειδικό πρόγραμμα για τα σχολεία. Στο πρόγραμμα αυτό συμμετέχουν 26 χώρες και μόνο το 2016, 468.000 παιδιά, εκπαιδευτικοί και γονείς έμαθαν για τα 10 βασικά δικαιώματα των παιδιών για την εκπαίδευση. Πηγάζουν από τα δικαιώματα του παιδιού του ΟΗΕ και βασίζονται στις βασικές αρχές που τα διέπουν.

Μαθητές σε δημοτικό στην Κένυα. Η ActionAid βοήθησε στο να δημιουργηθούν κοιτόνες για τα παιδιά που ζουν πολύ μακριά. Φωτογράφος: Ruth McDowall/ ActionAid

Έτσι, εκατοντάδες χιλιάδες μαθητές, εκπαιδευτικοί και γονείς σε ολόκληρο τον κόσμο συμμετέχουν στο πρόγραμμα της ActionAid για την προώθηση των δικαιωμάτων στα σχολεία με στόχο να γίνουν καλύτερα. Αρχικά όλοι όσοι συμμετέχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία αναγνωρίζουν ότι τα παιδιά έχουν δικαιώματα και ότι το σχολείο και οι γονείς παίζουν καθοριστικό ρόλο για την προστασία τους. Τα παιδιά μαθαίνουν τα δικαιώματά τους και ταυτόχρονα τα σχολεία με τη συμμετοχή των γονέων βάζουν στόχους ώστε να εξασφαλίσουν:

• ότι η παιδεία είναι δωρεάν και υποχρεωτική,
• ότι δεν γίνονται διακρίσεις στα σχολεία,
• ότι οι υποδομές των σχολείων είναι επαρκείς για τον αριθμό των παιδιών με τουαλέτες για αγόρια και κορίτσια και είναι χτισμένες με ντόπια υλικά και με τρόπο που να προστατεύουν από φυσικές καταστροφές,
• ότι οι εκπαιδευτικοί είναι επαρκώς εκπαιδευμένοι, ότι γνωρίζουν για τα δικαιώματα των παιδιών, ότι δεν κάνουν διακρίσεις και ότι πληρώνονται αρκετά,
• ότι τα παιδιά είναι ασφαλή στο σχολείο και ότι δεν τους ασκείται βία είτε από τους εκπαιδευτικούς είτε από τους συμμαθητές τους,
• ότι το περιεχόμενο των μαθημάτων είναι κατάλληλο για τους μαθητές, σχετικό με τη ζωή τους και προσαρμοσμένο στις ανάγκες τους χωρίς να κάνει για παράδειγμα γλωσσικές διακρίσεις,
• ότι τα παιδιά γνωρίζουν ποια είναι τα δικαιώματά τους και ότι τα διδάσκονται ανάλογα με την ηλικία τους. Σε αυτά, πρέπει στην κατάλληλη ηλικία να ενταχθούν και τα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα,
• ότι τα παιδιά έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν στις αποφάσεις του σχολείου με ειδικές διαδικασίες που να εξασφαλίζουν την ενεργή συμμετοχή,
• ότι τα σχολεία επιβλέπονται και διέπονται από διαφανείς διαδικασίες στις οποίες να συμμετέχουν εκπαιδευτικοί, γονείς και μαθητές,
• ότι οι μαθητές διδάσκονται σε ένα περιβάλλον που εξασφαλίζει ότι μπορούν να μάθουν και να αναπτύξουν την προσωπικότητά τους, τα ταλέντα τους και τις δεξιότητές τους στο έπακρο.

Μαθήτρια στο Νεπάλ χρησιμοποιεί υπολογιστές μέσω προγράμματος μας για την πρόσβαση στη νέα τεχνολογία σε φτωχές περιοχές του Νεπάλ. Φωτογράφος: ActionAid.

Με οδηγό αυτά τα δικαιώματα, δεκάδες χιλιάδες σχολεία σε 4.650 περιοχές δράσεις μας σε όλο τον κόσμο πήραν σημαντικά μέτρα ώστε να εξασφαλίζονται τα δικαιώματα των παιδιών στην εκπαίδευση μόνο το 2016.

Για παράδειγμα, σύλλογοι γονέων και κηδεμόνων που δημιουργήθηκαν χάρη στο πρόγραμμά μας επενέβησαν σε περιπτώσεις που παιδιά σταμάτησαν το σχολείο επειδή οι γονείς τους ήθελαν να τα στείλουν να δουλέψουν. Σταμάτησαν, επίσης, παιδικούς γάμους που είναι βασική αιτία που σταματούν τα κορίτσια το σχολείο.

Επίσης, μαθητικές ομάδες αγοριών και κοριτσιών πήραν μέτρα για να σταματήσει το bullying στα σχολεία τους. Ταυτόχρονα, σε συνεργασία με τις αρχές, η ActionAid εκπαίδευσε τους δασκάλους για να είναι πιο αποτελεσματικοί, να μην κάνουν διακρίσεις και να μην χρησιμοποιούν βία ως μέσο διαπαιδαγώγησης.

Τέλος, σε αρκετές περιοχές η ActionAid ζήτησε από το κράτος να βελτιώσει τις εγκαταστάσεις των σχολείων ή όταν αυτό δεν εισακούστηκε χρηματοδότησε την ανακαίνιση ή την επέκταση σχολείων. Έφτιαξε τουαλέτες και ειδικούς ασφαλείς χώρους για κορίτσια.

Έτσι, λοιπόν, ενώ σήμερα είναι η Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού, εμείς στην ActionAid, «παλεύουμε» όλες τις μέρες του χρόνου, για την προστασία τους, με τη στήριξη πάντα των υποστηρικτών μας. 

Μαθήτριες σε σχολείο της Κένυας συμμετέχουν στην ομάδα κοριτσιών. Φωτογράφος: Alice Whitby/ ActionAid. 

Κεντρική φωτογραφία: Μαθητές έξω από το σχολείο τους στο Αφγανιστάν. H ActionAid χρηματοδότησε δύο νέες αίθουσες. Φωτογράφος: Suhrab Safi/ ActionAid

Από το 1990, το ποσοστό της ακραίας φτώχειας έχει μειωθεί στο μισό. Παρ’ όλα αυτά, τα στοιχεία που δίνει ο ίδιος ο Οργανισμός μόνο περιθώρια για γιορτή δεν αφήνουν. Αυτή τη στιγμή 767 εκατομμύρια άνθρωποι ή ένας στους πέντε ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας που σημαίνει ότι το εισόδημά τους δεν ξεπερνά το 1 δολάριο και 90 σεντς την ημέρα. Η πλειοψηφία αυτών, περίπου το 70%, ζουν στην υποσαχάρια Αφρική και στις νότιες χώρες της Ασίας.

Το φαινόμενο όμως, δεν αφορά μόνο τις αναπτυσσόμενες χώρες. 30 εκατομμύρια παιδιά μεγαλώνουν μέσα στη φτώχεια ζώντας στα πλουσιότερα κράτη του πλανήτη. Το 2015, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, σε νέα συνεδρίαση έθεσε 17 Παγκόσμιους Στόχους, οι οποίοι αποτελούν δέσμευση για τις 193 χώρες του πλανήτη. Ο πρώτος εξ αυτών είναι να μπει ένα τέλος σε όλες τις μορφές φτώχειας. Παντού. 

Η ActionAid εδώ και 45 χρόνια μάχεται για να κάνει τις ζωές των φτωχότερων και πιο αδικημένων ανθρώπων καλύτερη. Μη αρκούμενη στην παροχή βοήθειας, δίνει προοπτική με το να δημιουργεί έργα και προγράμματα ενδυνάμωσης που φέρνουν αλλαγές μόνιμες. Σε αυτό το πλαίσιο, τον Μάιο του 2017 εγκαινιάσαμε τη νέα μας δράση στην Ελλάδα, το Επίκεντρο, το οποίο δημιουργήθηκε για να στηρίξει ανθρώπους που έχουν πληγεί από την κρίση.

Ακραία φτώχεια στην Ελλάδα

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, το 2016 πάνω από ένας στους τρεις κατοίκους στην Ελλάδα ζούσαν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού, με την οικονομική κρίση που πλήττει τη χώρα να έχει περισσότερο επηρεάσει τους ανέργους, τους νέους και τις οικογένειες με κανέναν εργαζόμενο. 

Στο Επίκεντρο, το οποίο βρίσκεται στον Δήμο Αθηναίων, με το ποσοστό των κατοίκων που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας να ξεπερνά το 20%, οι συμπολίτες μας  μπορούν να έχουν δωρεάν υπηρεσίες δικηγόρου, λογιστή, ψυχολόγου, κοινωνικού λειτουργού, συμβούλου για αναζήτηση εργασίας. Ακόμα, τα παιδιά των οικογενειών με χαμηλό εισόδημα μπορούν να συμμετέχουν σε μία σειρά από καινοτόμα εκπαιδευτικά προγράμματα αλλά και μαθήματα ενισχυτικής διδασκαλίας, αγγλικά και υπολογιστές.

       Photo credits: Βάσω Μπάλου

Στόχος του Επίκεντρου είναι η ενδυνάμωση και η επίλυση των προβλημάτων που βιώνουν οι κάτοικοι ως αποτέλεσμα της κρίσης. Στόχος της ActionAid είναι μέσω του Επίκεντρου, να υπάρξει μία μακροπρόθεσμη παρέμβαση που θα δώσει αληθινή προοπτική στους ανθρώπους που σήμερα δυσκολεύονται να σταθούν στα πόδια τους.

Αυτός είναι και ένας τρόπος, που έχουμε δει μέσα από την εμπειρία μας ότι λειτουργεί, για να έρθουμε ένα βήμα πιο κοντά στην επίτευξη του πρώτου παγκόσμιου στόχου, που είναι η εξάλειψη της φτώχειας.  

Μπορείς να μάθεις περισσότερα για το Επίκεντρο εδώ και να στηρίξεις τη δράση μας εδώ

Πηγές:

www.un.org

www.unric.org

www.ec.europa.eu

Ευτυχία είναι η επιθυμία της επανάληψης, έχει πει ο Μ. Κούντερα. Όταν ζούμε ευτυχισμένες στιγμές, επιδιώκουμε να τις επαναλάβουμε προσδοκώντας να αναβιώσουμε ανάλογα συναισθήματα με την πρώτη εμπειρία. Κατά κανόνα οι προσδοκίες αυτές διαψεύδονται, καθώς μεγάλο μέρος της μαγείας της στιγμής είναι ακριβώς η συνάντηση με το πρωτόγνωρο. 

Έχοντας αυτά ως δεδομένα στο μυαλό μου, αλλά και μη μπορώντας να αντισταθώ στην επιθυμία της επανάληψης, αποφάσισα να επιστρέψω στην Ουγκάντα ένα χρόνο μετά το πρώτο ταξίδι, κρατώντας τις προσδοκίες μου όσο πιο χαμηλά μπορούσα. Πίστευα ότι το μόνο πρωτόγνωρο που είχε να μου προσφέρει αυτό το ταξίδι ήταν η ίδια η εμπειρία της επανάληψης και ήθελα να τη ζήσω και αυτήν. Εκείνο που δεν είχα συμπεριλάβει όμως στα δεδομένα μου ήταν η ευεργετική επίδραση της λήθης της Αφρικής…

Έτσι αντίκρυσα για πρώτη φορά -ξανά- τον ατελείωτο ορίζοντα του Ισημερινού με τον ήλιο που νομίζεις πως θα αγγίξεις. Τα γνωστά και αγαπημένα πρόσωπα που με περίμεναν εκεί είχαν την οικειότητα και προσμονή που δεν είχα ξανασυναντήσει. Και η ομάδα; Ποιους γνώριζα από παλιά και ποιους όχι; Είχαν όλοι τους τον ίδιο ενθουσιασμό στη ματιά, το ίδιο γενναιόδωρο χαμόγελο, που μου ήταν αδύνατο να ξεχωρίσω το «παλιό» από το «καινούριο». Και σε λίγο δεν είχε πια καμία σημασία…

Για λίγο ακόμα συνέχισα να αναρωτιέμαι αν είχα ποτέ διασχίσει τους ίδιους δρόμους, αν ήταν και παλιά οι μυρωδιές το ίδιο έντονες, αν οι ήχοι βούιζαν στα αυτιά με τον ίδιο τρόπο. Φτάνοντας στο χωριό μας, στο Γκαλαγκάλα, όλα πήραν τη θέση τους: όχι, δεν είχα ξαναβρεθεί στον ίδιο τόπο, δεν είχα ξανά αισθανθεί  την ίδια συγκίνηση να διαπερνά το κορμί μου, δεν είχα ξανανιώσει ποτέ και πουθενά σαν στο σπίτι μου, όπως τώρα. Κι ας βρισκόταν εκεί να με διαψεύδει περίτρανα η σχολική μονάδα που είχαμε χτίσει πέρσι, κι ας ζουζούνιζε γύρω μας το σμήνος από τους καινούριους μαθητές που επωφελήθηκαν από το έργο και μας υποδέχτηκαν κρατώντας καμαρωτά τα τετράδιά τους σαν τις δάφνες της νίκης ενάντια στο σκοταδισμό. Όχι, δεν είχα χορέψει άλλοτε στους ίδιους ρυθμούς, δεν είχα κουβαλήσει ποτέ μου πέτρες με τέτοια τιτάνια δύναμη που ούτε εγώ γνώριζα ότι είχα, δεν είχα ξανανιώσει στον ουρανίσκο μου τη γεύση από το ίδιο χώμα, διακηρύσσοντας στην ομήγυρη τη νοστιμιά του!, δεν είχαν ξαναχωρέσει τα χέρια μου τόσες αγκαλιές, δεν είχα ξαναδεί τέτοια δύναμη και πείσμα σε γυναικείο παράστημα, τέτοια λαχτάρα για άγγιγμα σε παιδικό χέρι, δεν είχα ξαναμετρήσει τόσα αστέρια στον ίδιο ουρανό, δεν είχα ξαναμετρήσει τόσα δάκρυα σε έναν αποχωρισμό- που τελικά ποτέ δεν ξέρεις αν είναι οριστικός….

Για κάποιο περίεργο λόγο ο χρόνος σταματά, όταν βρίσκεσαι στην Αφρική. Δεν υπάρχει το πριν και το μετά, παρά μόνο το τώρα. Και αυτό για μένα είναι ο ορισμός και η πεμπτουσία της απόλυτης ελευθερίας. Ένας κόσμος τελειώνει κι ένας νέος ξεκινά σε κάθε ταξίδι. Και σε κάθε τελείωμα είσαι ελεύθερος να συγχωρέσεις. Και σε κάθε ξεκίνημα είσαι ελεύθερος να ονειρευτείς…

Κι αν ο προηγούμενος κόσμος σου φαντάζει μικρός και ασήμαντος σε σχέση με το τώρα, εσύ κρατάς τη νοστιμιά του – τη νοσταλγία του, όπως σε μια φωτογραφία. Γιατί είναι εκείνος που οδήγησε τα βήματά σου ως εδώ. Κι αν ο καινούριος σε μπερδεύει με τις προκλήσεις και τις αλλαγές που απαιτεί από σένα ο νέος σου εαυτός, εσύ χαμογελάς συνωμοτικά. Γιατί ξέρεις ότι δεν είσαι μόνος. Έχεις δίπλα σου άλλα 44 συνωμοτικά χαμόγελα να σε προστρέξουν.

Ανακαλώντας στο μυαλό μου το διάλογο με την υπάλληλο του αεροδρομίου στην Αθήνα, δεν μπορώ παρά να χαμογελάσω:

-Πρώτη φορά στην Ουγκάντα;                                                  

–Ναι, πρώτη φορά, απάντησα από κεκτημένη ταχύτητα χωρίς η ίδια να το καταλάβω. Τώρα ξέρω. Γιατί όταν ταξιδεύεις στην Αφρική, ευτυχία δεν είναι η επιθυμία της επανάληψης. Είναι η απρόσμενη και ανέλπιστη επίτευξη μιας «αμνησίας» που σου επιτρέπει να ζεις κάθε φορά, πρώτη φορά….