Βαρύτατο ήταν το κλίμα στη συνεδρίαση του Ευρωκοινοβουλίου, όπου συζητείται το Brexit. Ο Γιούνκερ δεν χαρίστηκε στον Φάρατζ, ο οποίος ξεσπάθωσε εναντίον των Βρυξελλών. Από κοντά και η Μαρίν Λεπέν.

«Δεν μπορούμε να παρατείνουμε την αβεβαιότητα» υπογράμμισε ο Γιούνκερ, αποκλείοντας να ξεκινήσουν «άτυπες» διαπραγματεύσεις πριν την ενεργοποίηση του άρθρου 50 και καλώντας το Λονδίνο να «ξεκαθαρίσει γρήγορα τη θέση του».

Ο πρόεδρος της Κομισιόν ανέφερε στην Ολομέλεια στις Βρυξέλλες πως «δεν θα υπάρξουν σε κανένα επίπεδο ‘κρυφές’ συνομιλίες με τη Βρετανία». Οποιαδήποτε διαπραγμάτευση, τόνισε, θα γίνει μετά την ενεργοποίηση του άρθρου 50.

«Χωρίς ειδοποίηση για το άρθρο 50, δεν υπάρχει διαπραγμάτευση» είπε χαρακτηριστικά, τονίζοντας πως η Βρετανία «πρέπει να ξεκαθαρίσει τη θέση της το συντομότερο δυνατόν».

«Δεν θα κρύψω πως είμαι λυπημένος από τη βρετανική απόφαση, όμως πρέπει να γίνει σεβαστή» είπε, σημειώνοντας πως «η Δημοκρατία είναι Δημοκρατία». «Οι Βρετανοί παραμένουν φίλοι» τόνισε.

«Δεν είμαι κουρασμένος, δεν έχω βαρεθεί, θα παλέψω για την Ευρώπη μέχρι την τελευταία μου ανάσα» είπε χαρακτηριστικά ο Γιούνκερ. «Το ευρωπαϊκό όνειρο συνεχίζεται και πρέπει να εργαστούμε επίμονα, η Ευρώπη είναι σχέδιο ειρήνηε και έτσι πρέπει να μείνει» τόνισε.

Ο Νάιτζελ Φάρατζ πήρε το λόγο και ξεσπάθωσε. Αφού αρχικά είπε ότι η Βρετανία θα γίνει ο καλύτερος φίλος της Ένωσης με τη νέα συμφωνία που θα υπογράψει, ενώ αρκετοί τον αποδοκίμαζαν.

Προειδοποίησε μάλιστα τις Βρυξέλλες ότι αν δεν δώσουν μια καλή εμπορική συμφωνία στο Λονδίνο, οι συνέπειες θα είναι χειρότερες για την ΕΕ.

Αρκετοί συνέχισαν να τον αποδοκιμάζουν με τον πρόεδρο του Σώματος, Μάρτιν Σουλτς, να τους ζητά να τον αφήσουν να τελειώσει.

Έντονη ήταν η αντίδραση του Μάνφρεντ Βέμπερ, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος: «Tέλος στην εποχή του κατευνασμού (appeasement). Πρέπει να υπερασπιστούμε το ευρωπαϊκό σχέδιο. Να ζητήσετε συγγνώμη από τον βρετανικό λαό. Ντροπή σας. Σταματήστε αυτό τον λαϊκισμό.»

* To appeasment είναι διπλωματικός όρος που παραπέμπει στην πολιτική που ακολούθησε η Βρετανία μεταξύ 1935-1939 απέναντι στη ναζιστική Γερμανία σε μια προσπάθεια να αποφύγει έναν νέο Πόλεμο.

«Είστε σε άρνηση. Κανένας σας δεν έχει κάνει μια αληθινή δουλειά στη ζωή του. Τώρα προσφέρουμε έναν φάρο ελπίδας στους δημοκράτες όλης της Ευρώπης. Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν είναι η τελευταία χώρα που φεύγει από την ΕΕ» απάντησε ο Φάρατζ.

To λόγο πήρε στη συνέχεια η Μαρίν Λεπέν, η οποία θέλει δημοψήφισμα και στην Γαλλία. «Να διώξουμε τα σκυθρωπά πρόσωπα και να χαρούμε τη χειραφέτηση των βρετανών» είπε.

Σφοδρότατη επίθεση στον Φάρατζ, αλλά και τους βρετανούς πολιτικούς που στήριξαν το Leave εξαπέλυσε και ο βέλγος Γκι Φερζχόφστατ των Φιλελεύθερων.

Ο πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου αναρωτήθηκεε πώς μπορεί να μιλά κατά των τραπεζών ένας άνθρωπος που υπήρξε στέλεχος από τον τραπεζικό τομέα.

«Με την έξοδο της Βρετανίας θα απαλλαγούμε τουλάχιστον από τη μεγαλύτερη σπατάλη των τελευταίων 17 χρόνων, τον μισθό σας» είπε, απευθυνόμενος στον Φάρατζ, ενώ τον κατηγόρησε για «ναζιστικού τύπου προπαγάνδα».

Επιμέλεια: Απόστολος Ρουμπάνης

Στην πρώτη τους Σύνοδο Κορυφής μετά το βρετανικό δημοψήφισμα που έβγαλε Brexit προσέρχονται οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με το μείζον να είναι για το Λονδίνο και τους υπόλοιπους το πότε θα ξεκινήσει το διαζύγιο. Ο υπό παραίτηση πρωθυπουργός της Βρετανίας Ντέιβιντ Κάμερον δεν αναμένεται να ενεργοποιήσει το άρθρο 50 για να αρχίσει το διαζύγιο -την ώρα που πίσω στο Λονδίνο αρχίζει να στήνεται το εσωκομματικό σκηνικό για την επιλογή του διαδόχου του.

Την Τρίτη, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ στην πρόσκλησή του, «ο Ντέιβιντ Κάμερον θα εξηγήσει την κατάσταση στο Ηνωμένο Βασίλειο και θα ακολουθήσει ανταλλαγή απόψεων». Οι ηγέτες φτάνουν στις 15:00 (ώρα Βρυξελλών) για τη διήμερη Σύνοδο.

Το Λονδίνο δεν φαίνεται διατεθειμένο να ενεργοποιήσει αμέσως το «άρθρο εξόδου», το άρθρο 50 στη Συνθήκη της Λισαβώνας, που ξεκινά επισήμως και με χρονικό περιορισμό τις διαπραγματεύσεις για το διαζύγιο και την επόμενη ημέρα.

Η ΕΕ πιέζει για αυτήν την κίνηση, θέλοντας να περιορίσει την περίοδο αβεβαιότητας. Τη Δευτέρα, Μέρκελ, Ολάντ και Ρέντσι είχαν εμφανιστεί σε κοινή γραμμή μετά τη συνάντησή τους στο Βερολίνο αποκλείοντας κάθε είδους επίσημη ή ανεπίσημη διαπραγμάτευση πριν την ενεργοποίηση του άρθρου 50.

Οι ηγέτες των «27» θα έχουν επίσης την Τετάρτη «ανεπίσημη συνάντηση» μεταξύ τους για να εξετάσουν, όπως αναφέρει η πρόσκληση του προέδρου του Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, τις «πολιτικές και πρακτικές επιπτώσεις του Brexit».

Θα είναι η πρώτη συνάντηση ηγετών σε αυτή τη μορφή, προμήνυμα του πώς θα είναι η ΕΕ χωρίς τη Βρετανία. Οι «27» καλούνται να ξεκινήσουν τη συζήτηση για το πώς θα πορευθεί η Ευρώπη και να «αντλήσουν διδάγματα», όπως ήταν η μόνιμη επωδός των ηγετών μετά την Παρασκευή, από την έκβαση του βρετανικού δημοψηφίσματος.

Το Βερολίνο θέλει να αποφύγει έναν πόλεμο νεύρων ανάμεσα στη Μεγάλη Βρετανία και τα υπόλοιπα κράτη της ΕΕ, λίγες μέρες μετά το βρετανικό δημοψήφισμα και την απόφαση υπέρ του Brexit.

Μιλώντας στο καθιερωμένο κυβερνητικό μπρίφινγκ ο εκπρόσωπος της γερμανικής κυβέρνησης Στέφεν Ζάιμπερτ προειδοποίησε ότι η κατάσταση δεν προσφέρεται για βεβιασμένα και εύκολα συμπεράσματα και κάλεσε σε σύνεση στις αντιδράσεις.

Πρόκειται για μια ιστορική στιγμή χωρίς προηγούμενο, η οποία θα πρέπει να αναλυθεί σε βάθος. Το ζητούμενο τώρα είναι να αποφευχθεί σε κάθε περίπτωση η ενδυνάμωση των φυγόκεντρων δυνάμεων και να διατηρηθεί η συνοχή της ΕΕ.

«Δεν θα πρέπει να δημιουργηθεί αβεβαιότητα»

Σε ό,τι αφορά τη διαδικασία εξόδου της Μεγάλης Βρετανίας ο κ. Ζάιμπερτ διευκρίνισε ότι αυτή δεν πρόκειται να ξεκινήσει εάν προηγουμένως το Λονδίνο δεν καταθέσει αίτηση εξόδου σύμφωνα με τη διαδικασία που ορίζει το άρθρο 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας.

Μέχρι τότε η Μεγάλη Βρετανία θα συμμετέχει κανονικά στις εργασίες της ΕΕ και των θεσμικών οργάνων της. Το βρετανικό αίτημα θα πρέπει όμως να κατατεθεί σε «εύλογο χρονικό διάστημα» τόνισε ο κ. Ζάιπερτ και «δεν θα πρέπει να δημιουργηθεί αβεβαιότητα».

Όπως συμπλήρωσε, οι διαπραγματεύσεις για την έξοδο θα πρέπει να γίνουν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπό το πρίσμα των συμφερόντων και των 27 κρατών μελών της ΕΕ. Η Γερμανία πάντως θεωρεί σημαντικό να συνεχίσει να έχει «εντατικές» οικονομικές συναλλαγές με τη Μεγάλη Βρετανία. Προς αυτήν την κατεύθυνση στρέφονται και οι χειρισμοί της αναφορικά με τη διαχείριση των συνεπειών του Βrexit.

Παναγιώτης Κουπαράνης, Βερολίνο

Η Αγγλία βιώνει τη μεγαλύτερη πολιτική κρίση των τελευταίων 25 ετών. Εργατικοί και συντηρητικοί μπαίνουν σε μια περίοδο εσωκομματικής εσωστρέφειας την ώρα που η κοινωνία είναι απολύτως διχασμένη και αποπροσανατολισμένη.

Σε μια πρωτοφανή δίνη οδηγείται η πολιτική ζωή στη Βρετανία μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Τα δύο μεγάλα κόμματα, Συντηρητικοί και Εργατικοί, εισέρχονται σε περίοδο εσωστρέφειας και ανατροπών ενώ μια διχασμένη χώρα βλέπει με αγωνία τις προοπτικές για το μέλλον.

Η κρίση στο Εργατικό Κόμμα κορυφώθηκε το πρωί της Κυριακής με την απομάκρυνση από τη θέση του σκιώδους υπουργού Εξωτερικών, Χίλαρι Μπεν, από τον Τζέρεμι Κόρμπιν. Νωρίτερα, ο Μπεν είχε εκφράσει την αποδοκιμασία του στον Κόρμπιν, λέγοντας ότι αίρει την εμπιστοσύνη του προς τον αυτόν. Η απομάκρυνση του Χίλαρι Μπεν, ηγετικής προσωπικότητας της κεντρώας πτέρυγας των Εργατικών, δρομολογεί αναμενόμενη βροχή παραιτήσεων κορυφαίων βουλευτών, μελών του σκιώδους υπουργικού συμβουλίου. Παρόλο που ο Κόρμπιν έσπευσε να δηλώσει ότι δεν παραιτείται, η μαζική ανταρσία πρωτοκλασάτων βουλευτών θα οδηγήσει απαρέγκλιτα σε νέα κούρσα διαδοχής.

Στο βαρύ κλίμα, προστίθεται σημερινή δημοσκόπηση που θέλει το 30% των ψηφοφόρων των Εργατικών στις τελευταίες εκλογές να δηλώνουν ότι δεν θα ψηφίσουν το κόμμα υπό την ηγεσία του Κόρμπιν. Τον θεωρούν απόλυτα υπεύθυνο για την ήττα των φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων.

Κάμερον-Όσμπορν κατά του Τζόνσον

Παράλληλα, στο κυβερνών συντηρητικό κόμμα έγκριτες πληροφορίες θέλουν το δίδυμο Κάμερον-Όσμπορν να ασκούν όλη την επιρροή που διαθέτουν στην κοινοβουλευτική ομάδα για να αποτρέψουν την εκλογή του Μπόρις Τζόνσον στην ηγεσία. Είναι γνωστό ότι ο Τζόνσον δεν διαθέτει ερείσματα στους βουλευτές, τα 2/3 των οποίων τρέφουν βαθειά αντιπάθεια προς το αυτόν.

Παράλληλα, σε λιγότερο από 48 ώρες έχουν συγκεντρωθεί πάνω από 3 εκατ. υπογραφές πολιτών που ζητούν νέο δημοψήφισμα. Ο αριθμός ανεβαίνει με ιλιγγιώδη ταχύτητα.

Η Βρετανία έχει εισέλθει σε μια εποχή αβεβαιότητας, με χιλιάδες που ψήφισαν υπέρ του Brexit να δηλώνουν μετανοιωμένοι και να επιρρίπτουν την ευθύνη στους υπευθύνους της καμπάνιας Leave. Και οι οποίοι επιχειρούν τώρα στροφή 180 μοιρών και αποστασιοποιούνται από τις υποσχέσεις τους.

Μαρία Καστρισιανάκη, Λονδίνο

Κατά τη διάρκεια του προεκλογικού αγώνα στη Μεγάλη Βρετανία το στρατόπεδο του Brexit καλλιέργησε μύθους γύρω από το μεταναστευτικό και προσφυγικό ζήτημα, υποστηρίζει ο ειδικός σε θέματα μετανάστευσης Κρ. Ντάστμαν.

Όπως εκτίμησε σε συνέντευξή του προς τη Deutsche Welle o καθηγητής Οικονομίας στο University College του Λονδίνου και ειδικός σε θέματα μετανάστευσης Κρίστιαν Ντάστμαν, η πολιτική των ανοιχτών συνόρων που υιοθέτησε το 2015 η γερμανίδα καγκελάριος Α. Μέρκελ δεν επηρέασε την κρίση των Βρετανών:

«Δεν το πιστεύω. Η μετανάστευση έπαιξε σίγουρα μεγάλο ρόλο. Για τους βρετανούς ψηφοφόρους όμως το πιο σημαντικό είναι η κινητικότητα εντός της ΕΕ, δηλαδή η ελευθερία μετακίνησης των εργαζομένων στην εσωτερικών αγορά. Ούτως ή άλλως η έλευση των προσφύγων δεν παίζει ρόλο για τη Μ. Βρετανία. Ο Κάμερον δεσμεύτηκε να δεχθεί 20.000 Σύρους μέσα στα επόμενα 5 χρόνια. Συγκριτικά είναι ένας μικρός αριθμός. Καθότι η Βρετανία είναι νησί, είναι εξαιρετικά δύσκολο για τους πρόσφυγες να εισέλθουν στη χώρα. Αυτό δεν απασχόλησε λοιπόν το δημοψήφισμα. Το θέμα ήταν περισσότερο ότι υπάρχουν περιορισμένες δυνατότητες ελέγχου της εσωτερικής μετανάστευσης. Αυτό ήταν και το κύριο επιχείρημα της εκστρατείας του Brexit».

Και στο πλαίσιο αυτό, όπως τονίζει ο καθηγητής, καλλιεργήθηκαν διάφορα ακραία και εν μέρει ευφάνταστα σενάρια: «Έγιναν, για παράδειγμα, υπολογισμοί για τον τεράστιο αριθμό των μεταναστών σε περίπτωση που γίνει στο μέλλον η Τουρκία μέλος της ΕΕ. Κάτι που σίγουρα δεν θα συμβεί τις επόμενες δεκαετίες. Ωστόσο ενίσχυσε το συναίσθημα των ανθρώπων ότι δεν έχουν κανέναν απολύτως έλεγχο της μετανάστευσης, όσο το Ηνωμένο Βασίλειο παραμένει κομμάτι της ΕΕ».

Η διγλωσσία Κάμερον και Όσμπορν

Σημαντικό ρόλο, σύμφωνα με τον Κρίστιαν Ντάστμαν, έπαιξε και η οικονομική κρίση η οποία έπληξε σε μεγάλο βαθμό τη Βρετανία:

«Το έλλειμμα εκτινάχθηκε. (…) Η συντηρητική κυβέρνηση Κάμερον ακολουθεί εδώ και χρόνια μια ακραία πολιτική περικοπών. Πολλές κοινωνικές παροχές μειώθηκαν κατακόρυφα, εν μέρει έως και κατά 30%. Την ίδια ώρα αυξήθηκε ο πληθυσμός λόγω της μετανάστευσης και των υψηλών αριθμών γεννήσεων. Αυτό οδήγησε στη ‘φτωχοποίηση’ του συστήματος υγείας. Οι ώρες αναμονής σε ιατρεία και νοσοκομεία μεγάλωσαν. Οι παροχές μειώθηκαν. (…) Παράλληλα μειώθηκαν και τα πραγματικά εισοδήματα λόγω κρίσης».

Για όλα αυτά, όπως λέει, η κυβέρνηση Κάμερον επέρριψε μερίδιο ευθύνης στην ΕΕ. «Αυτή η θέση στηρίχθηκε από τον βρετανικό τύπο (…) και αξιοποιήθηκε στο έπακρον από το στρατόπεδο του Brexit. Επίσης δεν ήταν ιδιαίτερα πειστικό όταν οι Κάμερον και Όσμπορν που επί χρόνια επέκριναν την ΕΕ, κάλεσαν εντέλει τους ανθρώπους να ψηφίσουν υπέρ της παραμονής σε αυτή την Ένωση».

Φόλκερ Βάγκενερ / Κώστας Συμεωνίδης

Εδιμβούργο

Δεν μειώνει την πίεση στο Λονδίνο το Εδιμβούργο μετά το δημοψήφισμα που έβγαλε Brexit, με την σκωτσέζικη κυβέρνηση να επιμένει πως νέο δημοψήφισμα για απόσχιση της Σκωτίας με σκοπό την αυτόνομη είσοδο στην ΕΕ «βρίσκεται σαφώς στο τραπέζι». Η επικεφαλής της σκωτσέζικης κυβέρνησης ανέφερε ότι το Εδιμβούργο θα επιδιώξει άμεσες συνομιλίες με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.

Newsroom ΔΟΛ

Δεν είναι μόνο η στερλίνα που έχει πάρει τον κατήφορο, μετά το αναπάντεχο Brexit: μέχρι και το βρετανικό διαβατήριο -ένα από πιο ισχυρά διαβατήρια διεθνώς- θα χάσει μέσα στις επόμενες ημέρες ένα μεγάλο μέρος της αξίας του στον λεγόμενο Δείκτη Ποιότητας Εθνικότητας ή Quality of Nationality Index (https://nationalityindex.com/#).

Ο συγκεκριμένος δείκτης αξιολογεί την χώρα προέλευσης του καθενός (άρα και την άξια του διαβατηρίου που κατέχει) βάσει κάποιων συγκεκριμένων παραγόντων όπως την αξία της ιθαγένειας για κάποιον που διαμένει στην συγκεκριμένη χώρα ή την αξία της υπηκοότητας για κάποιον που επιδιώκει να διαμείνει και να εργαστεί μόνιμα στο εν λόγω κράτος.

Ο συγκεκριμένος Δείκτης, που συντάσσεται από το 2011 κάθε χρόνο από τον Ρώσο συνταγματολόγο Ντμίτρι Κοτσένοφ σε συνεργασία με την εταιρεία Henley & Partners, είχε τοποθετήσει για το 2015 το βρετανικό διαβατήριο στην 11^η θέση παγκοσμίως.

Στην πρώτη θέση βρίσκεται η Γερμανία, στην δεύτερη η Δανία, ενώ ακολουθούν Φινλανδία, Νορβηγία, Ισλανδία και Σουηδία μοιράζονται την 5^η θέση, Αυστρία και Ιρλανδία μοιράζονται την 6^η θέση, Γαλλία, Ελβετία, Ολλανδία και Βέλγιο.

 

Όμως μετά τις εξελίξεις αυτές, από την 11η θέση που βρισκόταν, το διαβατήριο της Μεγάλης Βρετανίας αναμένεται, σύμφωνα με δηλώσεις του ίδιου του Κοτσένοφ, να κυλήσει στην 30^η θέση, πολύ πιο κάτω από την Ελλάδα που βρίσκεται στην 21η ^θέση.

Όπως σχολιάζει ο βρετανικός Independent, «ενώ μέχρι πρότινος πάνω από το βρετανικό διαβατήριο βρίσκονταν μόνο πολύ πλούσια ευρωπαϊκά κράτη όπως η Γερμανία και η Δανία, πλέον το βρετανικό διαβατήριο πέφτει κάτω από το αντίστοιχο κρατών όπως η Ελλάδα, η Βουλγαρία,  η Πορτογαλία και η Σλοβενία».

Κωνσταντίνος Τσάβαλος

Στην δίνη μιας βαθιάς πολιτικής κρίσης, αντίστοιχης με εκείνη που ακολούθησε την ανατροπή της Μάργκαρετ Θάτσερ και τη νομισματική κατάρρευση του 1992, την διαβόητη Μαύρη Τετάρτη, εισέρχεται η Μεγάλη Βρετανία, μετά την επικράτηση του Brexit και την ανακοίνωση της παραίτησης του Ντέιβιντ Κάμερον.

Ο Ντέβιντ Κάμερον, εμφανώς συγκινημένος, δήλωσε ότι θα παραμείνει έως τον Οκτώβριο στην πρωθυπουργία, όταν το Συντηρητικό Κόμμα θα κληθεί πλέον μέσα από το συνέδριό του να εκλέξει το νέο ηγέτη του.

Παρά το ότι το αποτέλεσμα της άστοχης ,όπως αποδεικνύεται επιλογής του δημοψηφίσματος, έπληξε ανεπανόρθωτα την πολιτική του εικόνα, δεν θα ήταν υπερβολική να εικάσουμε ότι η παραίτηση Κάμερον ενδεχομένως θα οδηγήσει τη χώρα σε νέες εκλογές τους επόμενους μήνες. Κι αυτό διότι η αναπάντεχα μεγάλη νίκη των Συντηρητικών στις εκλογές του 2015 συνιστά αναμφισβήτητα επίτευγμα του ιδίου.

Ενδοσκόπηση για τουςΣυντηρητικούς αλλά και τους Εργατικούς

Οι διεργασίες στο Συντηρητικό Κόμμα πιθανότατα θα επηρεάσουν και τους Εργατικούς, συγκεκριμένα την ηγεσία του Τζέρεμι Κόρμπιν, ο οποίος θα κληθεί να διαχειριστεί ιδιαίτερα δυσμενείς πολιτικές εξελίξεις. Δίχως αμφιβολία μεγάλο μέρος της ευθύνης για το Brexit βαρύνει τον ηγέτη του Εργατικού Κόμματος, ο οποίος με την χλιαρή στάση του έναντι του Remain, ενίσχυσε τον αντιευρωπαϊσμό των παραδοσιακών ψηφοφόρων από την εργατική τάξη.

Τα λαϊκά στρώματα της Βορειοανατολικής Αγγλίας, των Midlands και της Ουαλίας, τα οποία έχει πλήξει η παγκοσμιοποίηση και η αποβιομηχάνιση ψήφισαν μαζικά υπέρ της Εξόδου. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις περιοχές με το υψηλότερα ποσοστά υπέρ του Brexit καταγράφονται σχεδόν μηδενικοί αριθμοί μεταναστών. Εκτιμάται ότι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι από τα 9 εκατ. των ψηφοφόρων των Εργατικών στις τελευταίες εκλογές έδωσε την νίκη στο στρατόπεδο Leave.

Σε οικονομικό επίπεδο πάντως η παρέμβαση του διοικητού της Τράπεζας της Αγγλίας Μάρκ Κάρνι και η διαβεβαίωση του ότι οι αγορές δεν έχουν να φοβηθούν τίποτα λόγω του ότι η Τράπεζα διαθέτει εναλλακτικό σχέδιο προς άμεση εφαρμογή, οδήγησε στην μερική ανάκαμψη της στερλίνας μετά την καταβαράθρωση της νωρίς το πρωί.



Μαρία Καστρισιανάκη, Λονδίνο

Τελικά οι πάντες βγαίνουν χαμένοι από την απόφαση των Βρετανών να αποχωρήσουν από την ΕΕ. Μπορεί πρόσκαιρα οι υποστηρικτές του Brexit να νοιώθουν πιο ανεξάρτητοι από τις Βρυξέλλες, αλλά η ευφορία αυτή είναι απατηλή. Ο πλούτος της βρετανικής κοινωνίας θα περιοριστεί και η χώρα θα αντιμετωπίσει αποσχιστικές τάσεις. Οι Σκωτσέζοι θέλουν κατά πλειοψηφία να παραμείνουν στην ΕΕ, ενώ οι φωνές για μια ενωμένη Ιρλανδία θα ενισχυθούν, καθώς μετά την ολοκλήρωση του Brexit τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ θα διχοτομούν την Ιρλανδία.

Βαρύτατες θα είναι και οι συνέπειες για την υπόλοιπη ΕΕ. Ο ευρωπαϊκός κορβανάς χάνει μια χώρα που συνεισέφερε στα κοινοτικά ταμεία περισσότερα από όσα έπαιρνε. Η Ευρώπη χάνει επίσης ένα μέλος με διπλωματική και στρατιωτική βαρύτητα, μια χώρα επίσης που έκανε την ένωση πιο ανοιχτή στον κόσμο και στον διεθνή ανταγωνισμό. Υπάρχει επίσης μια σημαντική πολιτική συνέπεια που θα προσδιορίσει το μέλλον, εάν δηλαδή το βρετανικό παράδειγμα βρει μιμητές. Όχι με την έννοια ότι θα ακολουθήσουν σύντομα και άλλες αποχωρήσεις, αλλά με την έννοια ότι πολλοί θα μπουν στον πειρασμό με την απειλή παρόμοιων δημοψηφισμάτων να αποσπάσουν από τις Βρυξέλλες ειδικά προνόμια, ακριβώς όπως είχε κάνει και το Λονδίνο. Στο τέλος αυτής της διαδικασίας θα απέμενε μια ΕΕ, τα μέλη της οποίας θα μοιράζονταν οφέλη αλλά όχι και υποχρεώσεις. Μια τέτοια ΕΕ δεν θα μπορούσε να ληφθεί πλέον σοβαρά υπόψη στη διεθνή σκακιέρα.


H αυτοκριτική της Ευρώπης

Για όλους αυτούς τους λόγους η ΕΕ χρειάζεται να ασκήσει εδώ και τώρα αυτοκριτική. Είναι προφανές ότι οι πολίτες δεν ικανοποιούνται πια με τα θέσφατα των Βρυξελλών, δεν αρκούνται στη γενικόλογη παρηγοριά ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με «περισσότερη Ευρώπη». Το παράδειγμα της προσφυγικής κρίσης, της μεγαλύτερης πρόκλησης για την ήπειρό μας αυτή τη στιγμή, είναι ενδεικτικό. Σ’ αυτή την περίπτωση η συνταγή «περισσότερη Ευρώπη» εκφραζόταν κυρίως στο (γερμανικό) αίτημα να κατανεμηθεί στην Ευρώπη ένας θεωρητικά απεριόριστος αριθμός προσφύγων. Μόνο που οι άλλες χώρες αυτό ακριβώς δεν ήθελαν. Αλλά και η «ευρωπαϊκή λύση» στην κρίση χρέους μάλλον το χάσμα διεύρυνε: οι πλούσιες χώρες νιώθουν ότι ο Νότος τις εκμεταλλεύεται και οι φτωχές ότι ο Βορράς τις κηδεμονεύει.

Είναι λοιπόν προφανές ότι στο μέλλον δεν αρκεί πια να υπενθυμίζει κανείς απλά ότι η ΕΕ είναι το μεγαλύτερο πρότζεκτ ειρήνης των τελευταίων αιώνων στην Ευρώπη. Σε αυτό το μέλλον η υπεραξία της ευρωπαϊκής συνεργασίας πρέπει να τεκμηριώνεται πολύ σαφέστερα στην κάθε μεμονωμένη περίπτωση. Το μέλλον αυτό ξεκίνησε κιόλας με το Brexit.

Κρίστοφ Χάσελμπαχ