«Στην επαρχία της Ninawa υπάρχει έλλειψη ειδικευμένου χειρουργικού προσωπικού και προσωπικού μετεγχειρητικής φροντίδας», δήλωσε ο Δρ Yuely Capileno, επικεφαλής της ιατρικής ομάδας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. «Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα προσπαθούν να καλύψουν αυτό το κενό στη Μοσούλη και να προσφέρουν σε αυτούς τους ασθενείς την ευκαιρία να ανακάμψουν».

Λίγες επιλογές για θεραπεία

Πολλοί άνθρωποι στη Μοσούλη ζουν με πολύ σοβαρά τραύματα που έχουν επηρεάσει δραματικά τη ζωή τους. Οι περισσότεροι ασθενείς που τραυματίστηκαν κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων και έλαβαν θεραπεία στη γραμμή του μετώπου δεν είχαν την παρακολούθηση που απαιτείται για να επουλωθούν σωστά οι τραυματισμοί τους. Για μερικούς, αυτό είχε ως αποτέλεσμα επιπλοκές όπως λοιμώξεις, περιορισμένη κινητικότητα και σε σοβαρές περιπτώσεις ακρωτηριασμό.

Όμως οι συγκρούσεις και η βία δεν είναι ο μόνος λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι χρειάζονται τις υπηρεσίες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Μοσούλη. Τροχαία ατυχήματα ή πτώσεις, για παράδειγμα, μπορεί να προκαλέσουν σωματικά τραύματα. Η έλλειψη επαρκών υπηρεσιών ορθοπεδικής στα δημόσια νοσοκομεία της Μοσούλης, σε συνδυασμό με τη δυσχερή οικονομική κατάσταση της χώρας, έχει καταστήσει δύσκολο για τους τραυματίες να έχουν πρόσβαση στη φροντίδα και την παρακολούθηση που χρειάζονται. Σε πολλές περιπτώσεις, ακόμη και εκείνοι που μπορούν να ανταπεξέλθουν οικονομικά στη θεραπεία προσπαθούν να βρουν επαρκείς υπηρεσίες σε ιδιωτικά νοσοκομεία.

«Έλαβα θεραπεία από τις ιατρικές υπηρεσίες στη γραμμή του μετώπου και με έστειλαν σε ένα νοσοκομείο για να σταθεροποιηθεί η κατάστασή μου», δήλωσε ο Saqr Badr, ο οποίος πυροβολήθηκε στο πόδι από έναν ελεύθερο σκοπευτή καθώς προσπαθούσε να φύγει από τη Μοσούλη το 2017. «Μετά από αυτό, πήρα εξιτήρια, αλλά είχα ακόμα μια μεγάλη πληγή στο πόδι μου η οποία μολύνονταν τακτικά. Έμεινα στο κρεβάτι για πολύ καιρό και δεν μπορούσα να κουνήσω το πόδι μου. “

Το 2018, ο Badr πέρασε δύο μήνες στο νοσοκομείο Al-Wahda των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Μοσούλη προτού παραπεμφθεί στο νοσοκομείο επανορθωτικής χειρουργικής στο Αμμάν της Ιορδανίας, για να ολοκληρώσει τη θεραπεία. «Επέστρεψα στο Ιράκ και τελικά μπόρεσα να περπατήσω», είπε. «Αλλά πριν από τέσσερις μήνες, είχα ένα ατύχημα στη δουλειά και έσπασα ξανά το πόδι μου στο ίδιο σημείο. Επέστρεψα και πάλι στο νοσοκομείο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Μοσούλη. Αυτό είναι το μόνο μέρος όπου θα μπορούσα να λάβω θεραπεία.»

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα προσαρμόζουν τις δράσεις τους στις ανάγκες

Το 2020, όταν η πανδημία COVID-19 έφτασε στο Ιράκ, το νοσοκομείο μετατράπηκε προσωρινά σε δομή COVID-19 για ύποπτα και επιβεβαιωμένα περιστατικά. «Θέλαμε να συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης και, τότε, ήταν λογικό να προσαρμόζουμε προσωρινά τις υπηρεσίες στις δομές μας», δήλωσε ο Capileno. Από τον Μάρτιο έως τον Δεκέμβριο του 2020, σχεδόν 1.000 ύποπτα ή επιβεβαιωμένα περιστατικά COVID-19 έλαβαν φροντίδα στο νοσοκομείο.

Όταν το νοσοκομείο επέστρεψε στις κανονικές του δραστηριότητες στις αρχές του 2021, οι αναβαθμίσεις που είχαν γίνει για τη θεραπεία της COVID-19 – η αντικατάσταση του θαλάμου εσωτερικών ασθενών με 33 κλίνες με 40 δωμάτια απομόνωσης, για παράδειγμα – αποδείχθηκαν χρήσιμες για τη μετεγχειρητική περίθαλψη.

«Τα δωμάτια απομόνωσης είχαν νόημα όταν περιθάλπαμε ασθενείς με COVID-19, αλλά είναι επίσης πολύ χρήσιμα και για τις τακτικές μας δραστηριότητες», δήλωσε ο Capileno. «Πολλοί ασθενείς που εισήχθησαν στο νοσοκομείο μετεγχειρητικής φροντίδας έρχονται με βακτηριακές λοιμώξεις ανθεκτικές σε πολλά φάρμακα και η ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά είναι ένα πρόβλημα σε ολόκληρη τη χώρα, οπότε οι «προφυλάξεις των επαφών» είναι θεμελιώδεις. Στους ασθενείς με ανθεκτικές σε πολλαπλά φάρμακα λοιμώξεις παρέχονται μονόκλινα δωμάτια, αντί να μένουν σε ανοιχτούς θαλάμους, για να αποφευχθεί η εξάπλωση της λοίμωξης σε άλλους ασθενείς και ιατρικό προσωπικό.»

Δύο επιπλέον χειρουργεία χτίστηκαν επίσης για πιο περίπλοκες χειρουργικές επεμβάσεις. «Στις αρχές του 2021 διευρύναμε τα κριτήρια εισαγωγής», δήλωσε ο Capileno. «Τώρα αντιμετωπίζουμε μια ποικιλία περιστατικών που κυμαίνονται από κατάγματα που απαιτούν σταθεροποίηση, σύνθετα κατάγματα, επανορθωτική χειρουργική επέμβαση, όλους τους τύπους χρόνιας οστεομυελίτιδας [οστικές λοιμώξεις] και ιατρικές επιπλοκές που σχετίζονται με τον ακρωτηριασμό.»

Από τις αρχές του 2021, oι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα έχουν πραγματοποιήσει περισσότερες από 400 χειρουργικές επεμβάσεις και παρείχαν περισσότερες από 2.600 συνεδρίες σε ασθενείς στα εξωτερικά ιατρεία. Παρέχουμε επίσης υπηρεσίες ψυχικής υγείας, προαγωγή υγείας και φυσιοθεραπεία για ασθενείς που έρχονται στο νοσοκομείο.

«Οι ασθενείς που νοσηλεύονται στις δομές μας συχνά μας λένε ότι δεν ξέρουν τι θα είχαν κάνει αν δεν ήμασταν εδώ», δήλωσε ο Capileno. «Με την προσαρμογή και την επέκταση των δραστηριοτήτων μας, ελπίζουμε να εξυπηρετήσουμε ακόμη περισσότερους ανθρώπους στη Μοσούλη και να συνεχίσουμε να προσφέρουμε σχετικές ιατρικές υπηρεσίες στα άτομα που τη χρειάζονται».

Για να υποστηρίξουν την αποκατάσταση του συστήματος υγείας στη Μοσούλη, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρέχουν επίσης ολοκληρωμένες και βασικές υπηρεσίες μητρικής υγείας στην πόλη. Τον Ιούνιο του 2017, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα άνοιξαν το νοσοκομείο Nablus στη δυτική Μοσούλη για να παρέχουν ασφαλή, υψηλής ποιότητας και δωρεάν μητρική και νεογνική φροντίδα σε ένα μέρος της πόλης όπου η κοινότητα και το σύστημα υγείας συνεχίζουν να αγωνίζονται να τα καταφέρουν. Τον Ιούλιο του 2019, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα άνοιξαν μια μικρότερη δομή στο Κέντρο Πρωτοβάθμιας Υγείας Al Rafadain, επίσης στη δυτική Μοσούλη, για να παρέχουν τακτική μαιευτική και νεογνική φροντίδα και να προσφέρουν ένα ασφαλές περιβάλλον για τον τοκετό. Συνδυαστικά, σε αυτές τις δύο δομές ήρθαν στον κόσμο περισσότερα από 11.500 μωρά το 2020. Οι ομάδες μας παρέχουν επίσης υψηλής ποιότητας φροντίδα σε άρρωστα και πρόωρα νεογέννητα, υπηρεσίες οικογενειακού προγραμματισμού και γυναικολογικές συνεδρίες.

Αυτή τη στιγμή ο καταυλισμός φιλοξενεί περίπου 900 άτομα. Η πλειοψηφία του πληθυσμού στο νησί είναι από το Αφγανιστάν (28%), τη Συρία (20%) και τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (17%). Οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν το 16% του πληθυσμού και τα παιδιά το 17%, εκ των οποίων σχεδόν 8 στα 10 είναι κάτω των 12 ετών.

Η μεταφορά του εναπομείναντος πληθυσμού στο νέο Κέντρο Υποδοχής, το οποίο βρίσκεται σε εντελώς απομακρυσμένη τοποθεσία στο νησί, εκκρεμεί προς το παρόν. Δεν έχουν γίνει ακόμη μεταφορές στο νέο κέντρο, αλλά αναμένεται να γίνουν σύντομα. Εν τω μεταξύ, τα άδεια αυτοσχέδια καταφύγια που βρίσκονται στην περιοχή γύρω από το κέντρο του Βαθύ έχουν αρχίσει να γκρεμίζονται.

Όσοι παραμένουν στον καταυλισμό στο Βαθύ το περιγράφουν ως «καταυλισμό φάντασμα» και αισθάνονται εγκαταλελειμμένοι. Ζουν σε αυτόν τον καταυλισμό  σε φρικτές συνθήκες για μήνες, αν όχι χρόνια, και τώρα βλέπουν άλλες οικογένειες και ανθρώπους να φεύγουν ενώ οι ίδιοι είναι ακόμα εγκλωβισμένοι εκεί. Η πλειοψηφία είναι άνδρες μόνοι τους και άτομα που έχουν λάβει αρνητικές αποφάσεις/απορρίψεις στις αιτήσεις τους. Αυτή η κατάσταση σε συνδυασμό με την προοπτική της μεταφοράς στον νέο καταυλισμό έρχεται να προστεθεί στη δυστυχία και την απελπισία τους. Όπως μας είπε ένας ασθενής από τη Συρία που επέζησε από βασανιστήρια: «Θέλουν να μας μεταφέρουν σε μία φυλακή, δεν υπάρχει μέλλον σε αυτό το νησί για εμάς».

Ενώ οι έλεγχοι από το λιμενικό αποτελούν νόμιμες ναυτικές διαδικασίες, που έχουν αναπτυχθεί για να διασφαλίσουν την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας στη θάλασσα, οι ισχύοντες κανονισμοί αφήνουν περιθώρια για αμφισβητήσιμη λήψη αποφάσεων και, ως εκ τούτου, μπορούν εύκολα να χρησιμοποιηθούν από τις κρατικές αρχές για να στοχεύσουν πλοία ΜΚΟ με μεροληπτικό τρόπο και υπερβολικά τιμωρητική πρακτική, προκειμένου να αποτραπούν οι ΜΚΟ να σώσουν ζωές στη θάλασσα.

Δεν πιστεύουμε ότι η κράτηση του πλοίου μας συνδεόταν απόλυτα με σχετικούς θαλάσσιους κανονισμούς. Η ερμηνεία του ναυτικού δικαίου που εφαρμόζεται από τις ιταλικές αρχές θέτει σε κίνδυνο την υποχρέωση διάσωσης στη θάλασσα.

Δεδομένου ότι η παρουσία μας στην Κεντρική Μεσόγειο είναι το άμεσο αποτέλεσμα της προοδευτικής και επαίσχυντης αποδέσμευσης των ευρωπαϊκών κρατών από τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης στη Μεσόγειο θάλασσα, είναι συνεπώς απαράδεκτο οι ΜΚΟ που καλύπτουν αυτό το κενό να εμποδίζονται να σώσουν ζωές και τα πλοία να κρατούνται. Ο αριθμός των νεκρών αυξάνεται μέρα με τη μέρα και ζωές συνεχίζουν να χάνουν άσκοπα στη Μεσόγειο.

Κατά τους πρώτους έξι μήνες του 2021 έως τώρα, τουλάχιστον 930 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους – τριπλάσια αύξηση σε σύγκριση με την ίδια περίοδο το 2020.

Ετοιμαζόμαστε να επιστρέψουμε το συντομότερο δυνατό στη ζώνη Έρευνας και Διάσωσης για να συνεχίσουμε να σώζουμε ζωές στη θάλασσα και να επαγρυπνούμε για αυτά τα θανατηφόρα σύνορα της θάλασσας.

Έκτοτε, όλες οι ελλείψεις έχουν καλυφθεί, αν και οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα και ο πλοιοκτήτης θεωρούν ότι η κράτηση δεν στηρίζεται στους ισχύοντες κανονισμούς και είναι υπερβολικά τιμωρητική απέναντι στο Geo Barents, τους ιδιοκτήτες και τους ναυλωτές.

«Την Παρασκευή οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ζήτησαν επισήμως από τις ιταλικές αρχές να απελευθερώσουν το πλήρως εξοπλισμένο και πιστοποιημένο πλοίο έρευνας και διάσωσης, Geo Barents, χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση», δηλώνει ο Frauke Ossig,, εκπρόσωπος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για θέματα έρευνας και διάσωσης.

 «Παρόλο που υποστηρίζουμε πλήρως όλες τις ισχύουσες διαδικασίες του ναυτικού δικαίου και τους ελέγχους που διασφαλίζουν την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας στη θάλασσα, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα αμφισβητούμε τη νομιμότητα της κράτησης του Geo Barents, και συγκεκριμένα τη δήλωση των ιταλικών αρχών σχετικά με την ακαταλληλότητα του πλοίου να διεξάγει συστηματικές δραστηριότητες έρευνας και διάσωσης, διότι στο πλοίο βρίσκονται πάρα πολλά άτομα. Το διεθνές δίκαιο δεν ορίζει συγκεκριμένο αριθμό ατόμων για ανθρωπιστικά πλοία διάσωσης.

Μια τέτοια ερμηνεία του ναυτικού δικαίου παραβλέπει το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις διάσωσης, σύμφωνα με το καθήκον των πλοιάρχων να παρέχουν βοήθεια σε άτομα που βρίσκονται σε κίνδυνο στη θάλασσα, θεωρούνται καταστάσεις ανωτέρας βίας, σύμφωνα με το άρθρο IV της Διεθνούς Σύμβασης για την Ασφάλεια της Ζωής στη Θάλασσα και, επομένως, ο αριθμός των ατόμων που ταξιδεύουν δεν πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για να εξακριβωθεί η συμμόρφωση με άλλες διατάξεις της Διεθνούς Σύμβασης».

«Ενώ οι ΜΚΟ που πραγματοποιούν διασώσεις καλύπτουν το θανατηφόρο κενό που αφήνει η αποχώρηση των κρατών από την ευθύνη τους να πραγματοποιούν επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης στην Κεντρική Μεσόγειο, είναι απαράδεκτο να εμποδίζονται οι ΜΚΟ να σώσουν ζωές», προσθέτει ο Frauke Ossig. «Ο αριθμός των νεκρών αυξάνεται μέρα με τη μέρα και ζωές συνεχίζουν να χάνονται αναίτια στη Μεσόγειο. Η διοικητική κράτηση του Geo Barents κοστίζει ζωές και σπαταλά ζωτικούς πόρους που θα μας επέτρεπαν να συνεχίσουμε να σώζουμε ανθρώπους που κινδυνεύουν».

Από τις αρχές του 2021 έως τώρα, τουλάχιστον 820 άτομα έχουν χάσει τη ζωή τους ή αγνοούνται στην προσπάθειά τους να διασχίσουν τα πιο θανατηφόρα θαλάσσια σύνορα του κόσμου, συμπεριλαμβανομένων αρκετών θανάτων σε δύο ναυάγια που καταγράφηκαν τις τελευταίες μέρες.

Τα μέλη μας επιλέγουν συνειδητά να βρίσκονται στα πιο απαιτητικά μέρη και να προσφέρουν ανθρωπιστική βοήθεια με μοναδικό γνώμονα τις ανάγκες των πληθυσμών σε κίνδυνο. Οι Επιχειρήσεις Έρευνας και Διάσωσης στην Κεντρική Μεσόγειο πραγματοποιούνται σε εξαιρετικά επικίνδυνες συνθήκες σε ένα πλαίσιο καθημερινών προκλήσεων και συρρίκνωσης του ανθρωπιστικού χώρου.

Παρά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε, θα συνεχίσουμε να είμαστε εκεί όσο οι άνθρωποι συνεχίζουν να διακινδυνεύουν τη ζωή τους στη θάλασσα.

Η μεγαλύτερη τιμή είναι το χαμόγελο των ανθρώπων όταν τους οδηγούμε σε ασφαλές λιμάνι.  

Πριν από το 2016, στο Likoni δεν υπήρχαν μαιευτικές ή νεογνικές υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης. Οι μέλλουσες μητέρες από την επαρχία έπρεπε να φτάσουν στη Mombasa για να γεννήσουν στο κεντρικό νοσοκομείο της πόλης. Αλλά το ταξίδι με τις ασφυκτικά γεμάτες βάρκες μπορεί συχνά να προκαλέσει οδυνηρές, μερικές φορές ακόμη και θανατηφόρες, καθυστερήσεις για τις γυναίκες και τα μωρά τους που χρειάζονται επείγουσα μαιευτική φροντίδα.

Όταν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ξεκίνησαν για πρώτη φορά δράσεις, δημιούργησαν μια καινοτόμα δομή σε ειδικά διαμορφωμένα κοντέινερ, δίπλα στο Κέντρο Υγείας Mrima, από όπου προσέφεραν υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας, συμπεριλαμβανομένων και καισαρική τομή. Εν τω μεταξύ, ξεκίνησαν να εργάζονται για την επέκταση και τον εξοπλισμό της Mrima. Το νέο Κέντρο Υγείας Mrima άνοιξε επίσημα τον Μάιο του 2018, με χωρητικότητα 40 κλινών, επαγγελματικά σχεδιασμένες αίθουσες συμβουλευτικών υπηρεσιών και βελτιωμένο ιατρικό εξοπλισμό για να καλύψουν μεγαλύτερο αριθμό ασθενών και να παρέχουν ένα καλύτερο περιβάλλον για τις μητέρες.

Εκτός από την επείγουσα μαιευτική και νεογνική περίθαλψη, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα προσέφεραν επίσης υπηρεσίες αποκατάστασης για τους επιζώντες σεξουαλικής και έμφυλης βίας και πρόσφατα ενσωμάτωσαν εξετάσεις και εμβολισμούς κατά της ηπατίτιδας Β ως μέρος του πακέτου μητρικής φροντίδας  για την πρόληψη της μετάδοσης της νόσου από μητέρα σε παιδί.

«Η πανδημία επηρέασε αρκετά την κατάσταση εδώ καθώς πολλές μέλλουσες μητέρες καθυστερούν τις επισκέψεις τους στο κέντρο υγείας. Οπότε παραμένουμε εστιασμένοι στην παροχή έγκυρων και έγκαιρων πληροφοριών για την υγεία», λέει η Dana Krause, επικεφαλής αποστολής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Κένυα.

 «Ταυτόχρονα, ελπίζουμε ότι παρά τις οικονομικές συνέπειες της πανδημίας, οι εθνικές και νομαρχιακές αρχές θα διασφαλίσουν ότι οι προϋπολογισμοί υγείας δεν θα επηρεαστούν έτσι ώστε η πρόσβαση σε ασφαλείς τοκετούς να μπορεί να διατηρηθεί και να επεκταθεί περαιτέρω τα επόμενα χρόνια» .

Στο παρελθόν, η απεργία των εργαζομένων στον τομέα της υγείας το 2017, και πάλι στα τέλη του 2020, έθεσε προκλήσεις για τη συνέχιση των υπηρεσιών υγείας, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας. Το 2017, στο αποκορύφωμα της απεργίας των εργαζομένων στον τομέα της υγείας, οι τοκετοί σημείωσαν τριπλάσια αύξηση στη Mrima, όπου οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα συνέχισαν τις υπηρεσίες τους. Και πάλι, στα τέλη του 2020, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρενέβησαν για να διατηρήσουν την πρόσβαση σε υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας, ακόμη και όταν είχε ήδη ξεκινήσει η διαδικασία παράδοσης του προγράμματος.

Μέσα στα έξι αυτά χρόνια που οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα υποστήριξαν το Κέντρο Υγείας Mrima, βοήθησαν σε 30.000 τοκετούς, πραγματοποίησαν 4.100 καισαρικές και πάνω από 53.000 προγεννητικές και 28.500 μεταγεννητικές συνεδρίες.

«Θα ήθελα να ευχαριστήσω τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα για το υποδειγματικό έργο στο Νοσοκομείο Mrima» δήλωσε ο Χασάν Αλί Γιόχο, κυβερνήτης της Mombasa. «Αυτή η δομή είναι τώρα η πρώτη επιλογή για τοκετούς. Έχουμε εισαγωγές από όλη τη Mombasa και πέρα από αυτή. Το πρόγραμμα αυτό θα έχει τεράστια συμβολή στην επίτευξη καθολικής κάλυψης υγείας».